08 Οκτ ΚΡΙΣΕΙΣ ΠΑΝΙΚΟΥ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ | Μέρος Β’
Πριν από την ψυχιατρική αντιμετώπιση της διαταραχής πανικού είναι σωστό να έχουν αποκλειστεί σωματικά αίτια κρίσεων πανικού όπως π.χ. με καρδιολογική εξέταση και βιοχημική εξέταση του θυρεοειδούς ή και άλλες εξετάσεις ανάλογα με τη συνολική κλινική εικόνα του πάσχοντα.
Ψυχοθεραπεία
Σύμφωνα και με όσα είδαμε για την αιτιολογία των κρίσεων πανικού, η πραγματική, ριζική θεραπεία τους περνάει μέσα από την διαπίστωση των γεγονότων και των καταστάσεων που στρεσάρουν το άτομο και βεβαίως των αρνητικών πεποιθήσεων που τρέφει υποσυνείδητα για τον εαυτό του και οι οποίες ενεργοποιούνται απ’ αυτά τα γεγονότα και τις καταστάσεις.
Κατόπιν χρειάζεται η διάλυση αυτών των πεποιθήσεων με συγκεκριμένες ψυχοθεραπευτικές μεθόδους που μπορεί να εφαρμόζει και μόνος του ο θεραπευόμενος. Περισσότερα για την ψυχοθεραπευτική προσέγγιση των ψυχικών διαταραχών μπορείτε να διαβάσετε στις ενότητες «Απαντήσεις σε ερωτήσεις» και «Μύθοι προς διερεύνηση» (μπορείτε να τις ανοίξετε από δω ή από την αρχική σελίδα).
Μερικές απλές συμβουλές για την αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού
Παρ’ όλο που η ριζική θεραπεία της διαταραχής πανικού με ή χωρίς αγοραφοβία πάει τόσο βαθιά όσο είπαμε, αν κάποιος ενδιαφέρεται μόνο για την απαλλαγή του από τις κρίσεις πανικού και τα προβλήματα που αυτές του προκαλούν, είναι πιθανό να τον βοηθήσουν μερικές απλές συμβουλές που θα δώσουμε εδώ.
Όπως είπαμε, οι κρίσεις ξεκινούν από έναν αρχικό, έντονο φόβο ο οποίος με τη σειρά του είναι αντίσταση στην επιχειρούμενη απότομη ανάδυση απωθημένων επώδυνων συναισθημάτων.
Το ζητούμενο αναφορικά μ’ αυτές τις συμβουλές, είναι να εμποδίσουμε τον αρχικό έντονο φόβο, να μετατραπεί μέσω του φαύλου κύκλου που έχουμε περιγράψει, σε πλήρη κρίση πανικού ή αν αναπτυχθεί, αυτή να κρατήσει όσο το δυνατόν λιγότερο.
Όταν λοιπόν αναπτύσσονται τα πρώτα συμπτώματα αυτού του φόβου ή κρίσης πανικού όπως γρήγοροι ή/και έντονοι χτύποι στην καρδιά, αίσθημα αποπροσωποποίησης / αποπραγματοποίησης, ζάλη, αίσθημα επικείμενης λιποθυμίας κ.λπ., χρειάζεται αυτός που τα βιώνει να θυμίσει με έμφαση και κατ’ επανάληψη στον εαυτό του μερικά βασικά πράγματα που σχετίζονται στενά μεταξύ τους:
α) Να θυμίζει με έμφαση και πολλές φορές στον εαυτό του, για όσο κρατούν τα συμπτώματα, ότι είναι ασφαλής· ότι όλ’ αυτά τα συμπτώματα δεν υποδηλώνουν κανένα κίνδυνο για τη σωματική ή την ψυχική του υγεία κι ότι είναι απλά και μόνο αποτελέσματα φόβου ο οποίος τα τροφοδοτεί.
Εδώ όμως χρειάζεται προσοχή! Για να γίνει αυτό με ασφάλεια, είναι αναγκαίο να έχουν προηγηθεί κάποιες γενικές ιατρικές εξετάσεις και μία καρδιολογική εξέταση προκειμένου να έχει αποκλειστεί κάθε πιθανότητα οργανικής αιτίας και προκειμένου να υπάρχει ένα γερό θεμέλιο για τη σκέψη ότι αντικειμενικά δεν υπάρχει κίνδυνος. Αυτό είναι απαραίτητο, γιατί υπάρχουν κρίσεις πανικού που προκαλούνται από οργανικές παθήσεις ή οργανικές παθήσεις που μιμούνται κρίσεις πανικού.
Ξέροντας ότι είναι υγιής, αυτός που παθαίνει μία κρίση πανικού θα είναι σίγουρος ότι τα συμπτώματά του είναι απλά αποτελέσματα φόβου και επιπλέον ότι δεν θα πάθει τίποτα από αυτά τα συμπτώματα, παρ’ όλο που είναι τόσο έντονα.
β) Να θυμίζει με έμφαση και πολλές φορές στον εαυτό του, για όσο κρατούν τα συμπτώματα ότι σύντομα, όλ’ αυτά τα δυσάρεστα βιώματα που νοιώθει, θα περάσουν χωρίς να του αφήσουν κανένα ίχνος σωματικής ή ψυχικής βλάβης, με άλλα λόγια ότι θα αντέξει αυτήν την κρίση χωρίς καμία επίπτωση επάνω του.
γ) Τέλος, αν φοβάται ότι θα κάνει κάτι που θα τον εκθέσει στα μάτια των γύρω του όπως ότι θα βάλει τις φωνές και θ’ αρχίσει να τρέχει ή ότι θα λιποθυμήσει, χρειάζεται να πει κατ’ επανάληψη στον εαυτό του ότι -με εργαλείο τις παραπάνω δύο υπενθυμίσεις- μπορεί να ελέγξει τον βαθμό έντασης αυτής της κρίσης, να την συντομεύσει πολύ σε διάρκεια και να αποφύγει να κάνει κάτι ακραίο που θα τον εξέθετε. (Αυτά τα ενδεχόμενα έτσι κι αλλιώς είναι πάρα πολύ σπάνια στις κρίσεις πανικού).
Επαναλαμβάνοντας με σαφή αντίληψη του νοήματος του αυτών που λέει μέσα του αυτά τα τρία, («είμαι ασφαλής, γρήγορα θα περάσει, το ελέγχω») θα είναι σε θέση να κάνει κάτι που έχει τεράστια σημασία για το ξεπέρασμα των κρίσεων πανικού και το οποίο είναι να μην αντιστέκεται στα διάφορα πολύ δυσάρεστα συμπτώματα της κρίσης.
Αυτό λοιπόν είναι το σημείο – κλειδί για την αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού: αποδοχή των συμπτωμάτων πάνω στη βάση των υπενθυμίσεων που αναφέραμε. Να έχει δηλαδή απλά επίγνωση αυτών που του συμβαίνουν σαν παρατηρητής από απόσταση και να πει στον εαυτό του: «ας έρθει όση ταχυκαρδία, όση ζάλη, όση αποπροσωποποίηση, όση αποπραγματοποίηση, όσο αίσθημα απώλειας ελέγχου κ.λπ. θέλει· δεν με νοιάζει, γιατί έτσι κι αλλιώς είμαι ασφαλής σωματικά και ψυχικά, γρήγορα θα περάσει και με τη γνώση μου το ελέγχω. Η μη αντίσταση, η αποδοχή των αρχικών συμπτωμάτων της κρίσης πανικού σπάει τον φαύλο κύκλο που περιγράψαμε πιο πάνω και συντομεύει δραματικά την διάρκειά της.
Αν έχει αναπτυχθεί αγοραφοβία, εκτός από τον παραπάνω τρόπο χειρισμού των κρίσεων πανικού, είναι απαραίτητο ο πάσχων να πάει σταδιακά (δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ζορίσει πολύ τον εαυτό του) ενάντια στον φόβο του μην τυχόν πάθει νέα κρίση πανικού. Δηλαδή προοδευτικά να πάψει να αποφεύγει όσα άρχισε να αποφεύγει απ’ όταν έπαθε τις πρώτες κρίσεις πανικού και να εκτίθεται σ’ αυτά λίγο – λίγο διευκολύνοντας τον εαυτό του με την υπενθύμιση ότι ακόμα κι αν πάθει κρίση πανικού, θα ξέρει πλέον πώς να την ελέγξει και να την αντιμετωπίσει με τον τρόπο που περιγράψαμε πιο πάνω.
Αν λοιπόν κάποιος βασισμένος στην τεχνική αυτή πάψει να αντιστέκεται στα συμπτώματα της κρίσης πανικού, από κει που θα κρατούσε 15 με 40 λεπτά, θα κρατήσει ίσως λιγότερο κι από ένα – δύο λεπτά και θα είναι πιο ήπια. Και αν το κάνει αυτό μερικές φορές επιτρέποντας στον εαυτό του να εκτεθεί έστω και για λίγο σ’ αυτά που αποφεύγει, είναι πολύ πιθανό να μην τον ξαναβρούν ποτέ κρίσεις πανικού.
Μπορεί βέβαια να συνεχίσουν τα αρχικά κύματα έντονου φόβου να έρχονται, γιατί όπως είπαμε οι απροσδόκητες κρίσεις πανικού έχουν τα δικά τους βαθύτερα αίτια· όμως μπορεί και να μη συνεχίσουν, αν οι μηχανισμοί απώθησης των αρνητικών συναισθημάτων αποκαταστήσουν την ισορροπία που υπήρχε στην ψυχή του πάσχοντα πριν από την πρώτη απροσδόκητη κρίση πανικού.
Η παραπάνω τεχνική -εκτός του ότι προϋποθέτει την ιατρική επιβεβαίωση της διάγνωσης της διαταραχής πανικού- είναι καλό και πολύ βοηθητικό να εφαρμοστεί υπό την «επίβλεψη» και την ενθάρρυνση κάποιου ειδικού επί θεμάτων ψυχικής υγείας. Ο λόγος είναι ότι το άτομο πολλές φορές αδυνατεί από μόνο του να καταστρώσει και μπει σ’ ένα σωστό πρόγραμμα σταδιακής έκθεσης και απευαισθητοποίησης. Εξ’ άλλου όπως είπαμε και στην αρχή αυτού του άρθρου, για να αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτια της διαταραχής πανικού και να θεραπευτεί ριζικά αυτή η ψυχική διαταραχή, χρειάζεται ψυχοθεραπεία από ειδικό που να είναι ψυχίατρος ή ψυχολόγος.
Τέλος υπάρχουν άνθρωποι που για ποικίλους λόγους δεν μπορούν ή πιστεύουν ότι δεν μπορούν ή απλά δεν αισθάνονται το κουράγιο να ακολουθήσουν αυτήν την τεχνική εναντίωσης στον φόβο των κρίσεων πανικού και της άσκησης ελέγχου επάνω τους. Σ’ αυτήν την περίπτωση χρειάζεται να επισκεφθούν ψυχίατρο για την χορήγηση της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής για ένα χρονικό διάστημα. Αυτό θα κάνει πρακτικά εφικτό αν θελήσουν, να εφαρμόσουν τις παραπάνω συμβουλές έτσι ώστε όταν θα διακόψουν τα φάρμακα να μην επανέλθουν οι κρίσεις πανικού.
Φαρμακευτική αντιμετώπιση
Υπάρχουν φάρμακα που βοηθούν αποτελεσματικά στην καταπολέμηση των κρίσεων πανικού. Αυτά τα φάρμακα δεν θεραπεύουν πραγματικά την αιτία των κρίσεων πανικού, απλά τις εμποδίζουν να εμφανίζονται. Μ’ αυτήν την έννοια η αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού με φάρμακα δεν είναι πραγματική θεραπεία και γι αυτόν τον λόγο έχουμε τεράστια ποσοστά υποτροπής των κρίσεων (έως και 90%) όταν η φαρμακευτική αγωγή κάποια στιγμή (συνήθως μετά από ένα ή δύο χρόνια) διακόπτεται.
Ένα πιο ουσιαστικό θεραπευτικό αποτέλεσμα μπορούν ωστόσο να φέρουν τα φάρμακα, έμμεσα. Δηλαδή απαλλάσσοντας το άτομο τις κρίσεις πανικού και τις επιπλοκές τους (αγοραφοβία, κατάθλιψη), του επιτρέπουν να επιφέρει αλλαγές στη ζωή του (π.χ. διακοπή μίας ψυχοφθόρας σχέσης, η δημιουργία μίας καλής σχέσης, η αλλαγή ή η έναρξη εργασίας κ.λπ.).
Αυτές οι αλλαγές με τη σειρά τους τον φέρνουν σε μία πλεονεκτική θέση μετά την διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής, αφού θα έχουν υποχωρήσει οι στρεσογόνοι παράγοντες που πυροδοτούσαν (έμμεσα όπως εξηγήσαμε πιο πάνω) τις κρίσεις πανικού.
Μέρος Α’: https://www.lecturesbureau.gr/1/panic-attack-part-a-2717a/
Πηγή: https://truepsychotherapy.gr
Εικόνα: https://gr.pinterest.com/pin/803611127261411952/