07 Οκτ ΚΡΙΣΕΙΣ ΠΑΝΙΚΟΥ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ | Μέρος Α’
Το βασικό χαρακτηριστικό αυτής της διαταραχής είναι η εμφάνιση επαναλαμβανόμενων κρίσεων (ή προσβολών) πανικού.
Στην καθομιλουμένη χρησιμοποιείται μερικές φορές η έκφραση «έπαθα πανικό» αν κάποιος νοιώθει έντονο φόβο, ανησυχία ή άγχος, όμως ψυχιατρικά αν δεν συντρέχουν οι παράγοντες που θα δούμε παρακάτω, αυτό από μόνο του δεν θεωρείται κρίση πανικού.
Επίσης οι κρίσεις πανικού κρατούν το πολύ 30΄ με 40΄ γι αυτό και όταν κάποιος λέει «χθες όλη μέρα ένοιωθα πανικό ή ήμουν σε πανικό», σίγουρα δεν εννοεί κρίση πανικού με την ψυχιατρική έννοια. Κρίση πανικού θεωρείται ότι έχουμε όταν αισθανόμαστε πολύ έντονο φόβο, άγχος ή δυσφορία που ξεκινάει αιφνίδια και συνοδεύεται από τουλάχιστον τέσσερα από τα παρακάτω συμπτώματα τα οποία αναπτύσσονται απότομα και κορυφώνονται το πολύ μέσα σε 10 λεπτά.
1. Αίσθημα παλμών στο στήθος και ταχυκαρδία σε βαθμό που δίνει την εντύπωση ότι η καρδιά θα σπάσει ή θα πάψει να λειτουργεί.
2. Αίσθημα δύσπνοιας, ή πλακώματος στο στήθος που δίνει την εντύπωση ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στην αναπνοή και στην πρόσληψη οξυγόνου.
3. Αίσθημα ότι το άτομο πνίγεται.
4. Αισθήματα ότι αυτά που ζει το άτομο δεν είναι πραγματικά ή ότι απομακρύνεται από τον εαυτό του ή ότι χάνει τον εαυτό του ή ότι «χάνει το μυαλό του». Αυτά τα συμπτώματα ονομάζονται αντίστοιχα στην ψυχιατρική αποπροσωποποίηση και αποπραγματοποίηση.
5. Φόβος ότι θα πεθάνει από στιγμή σε στιγμή. (Συνοδεύει σχεδόν πάντα ένα από τα τρία πρώτα συμπτώματα).
6. Φόβος ότι χάνει τον έλεγχο ή ότι τρελαίνεται (Συνοδεύει σχεδόν πάντα το τέταρτο σύμπτωμα).
7. Αίσθημα ζάλης, αστάθειας ή λιποθυμίας (προκαλεί τον τρίτο συνοδευτικό φόβο στις κρίσεις πανικού μετά αυτόν του θανάτου και της τρέλας/ απώλειας ελέγχου, αυτόν της λιποθυμίας).
8. Εφίδρωση.
9. Τρεμούλα.
10. Πόνος ή δυσφορία στο στήθος.
11. Ναυτία.
12. Μουδιάσματα ή μυρμηγκιάσματα.
13. Ρίγη ή αίσθημα ότι ανεβαίνει απότομα η θερμοκρασία του σώματος.
Μπορούμε δηλαδή να πούμε ότι οι κρίσεις πανικού χαρακτηρίζονται κυρίως από τέσσερα βασικά σωματικά συμπτώματα με τα συνοδευτικά τους που χοντρικά είναι
α) ταχυκαρδία ή αίσθημα παλμών (που μπορεί να συνοδεύονται κι από πόνο στο στήθος),
β) αίσθημα ότι δεν φτάνει ο αέρας (που μπορεί να συνοδεύεται κι από αίσθημα πνιγμονής),
γ) αίσθημα ότι το άτομο χάνει τον εαυτό του
δ) αίσθημα επικείμενης λιποθυμίας
και
τρεις βασικούς φόβους που συνοδεύουν αυτά τα βασικά σωματικά συμπτώματα, δηλαδή
α) του θανάτου,
β) της τρέλας/ απώλειας ελέγχου
γ) της λιποθυμίας
Υπάρχουν κρίσεις πανικού που εμφανίζονται απέναντι σε συγκεκριμένα ερεθίσματα ή καταστάσεις και επομένως είναι προβλέψιμες και άλλες που έρχονται εντελώς απροσδόκητα (σαν κεραυνός εν αιθρία). Οι δεύτερες είναι απαραίτητες για να μπει η διάγνωση της διαταραχής πανικού και συχνά είναι πιο τρομακτικές γιατί το άτομο, ειδικά όταν δεν έχει επαρκή εμπειρία και πληροφόρηση τις εκλαμβάνει ως απόδειξη πιθανά θανατηφόρου σωματικής νόσου ή/και πολύ σοβαρής ψυχικής διαταραχής.
Για να τεθεί η διάγνωση της διαταραχής πανικού, εκτός από επαναλαμβανόμενες (τουλάχιστον δύο) απροσδόκητες κρίσεις πανικού χρειάζεται μία τουλάχιστον από τις κρίσεις να ακολουθηθεί για ένα μήνα από ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω:
α) Επίμονη ανησυχία του ατόμου μήπως έχει κι άλλες προσβολές.
β) Στενοχώρια και ανησυχία μήπως η προσβολή ή οι προσβολές που έπαθε είναι δείγμα ότι σύντομα θα τρελαθεί ή θα χάσει τον έλεγχο ή θα πεθάνει.
γ) Σημαντική αλλαγή στην συμπεριφορά του που συνδέεται με τον φόβο νέας προσβολής (συμπεριφορές αποφυγής δραστηριοτήτων, χώρων ή καταστάσεων).
Τα άτομα που έχουν υποστεί έστω και μία κρίση πανικού συχνά φοβούνται ότι αν πάθουν ξανά μία παρόμοια, κατ’ αρχήν θα υποφέρουν πάρα πολύ απ’ αυτή καθ’ αυτή την κρίση. Επίσης φοβούνται ότι εξ’ αιτίας της κρίσης πανικού θα πεθάνουν, θα τρελαθούν, θα λιποθυμήσουν και ότι «θα γίνουν ρεζίλι» γιατί θα χάσουν τον έλεγχο και θ’ αρχίσουν να τρέχουν και να φωνάζουν χωρίς κανένα προφανή λόγο ή διότι θα λιποθυμήσουν μπροστά σε άλλους.
Η πιο συχνή αλλαγή συμπεριφοράς που συνδέεται με τις προσβολές πανικού είναι αυτή που χαρακτηρίζει την αγοραφοβία. Αγοραφοβία είναι ο φόβος ή το άγχος του ατόμου να βρεθεί σε καταστάσεις όπου αν πάθει κρίση πανικού ή συμπτώματα που μοιάζουν με κρίση πανικού, θα είναι δύσκολο να διαφύγει ή να λάβει βοήθεια. Το άτομο που υποφέρει από αγοραφοβία χαρακτηριστικά αποφεύγει να απομακρυνθεί από το σπίτι του χωρίς συνοδεία, να βρίσκεται ανάμεσα σε πλήθος (όπως στην αγορά, εξ’ ου και ο όρος «αγοραφοβία»), να βρίσκεται σε πολύ μεγάλους, ανοικτούς χώρους, να βρίσκεται πάνω σε γέφυρα και το να ταξιδεύει με λεωφορείο, τραίνο ή αυτοκίνητο.
Οι κρίσεις πανικού μπορεί να είναι μέρος άλλων ψυχικών διαταραχών ή ασθένειας της γενικής ιατρικής ή λήψης και διακοπής ουσιών που θα αναφέρουμε αμέσως παρακάτω. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν μπαίνει η διάγνωση της διαταραχής πανικού, αλλά η διάγνωση της άλλης ψυχικής διαταραχής ή της ασθένειας της γενικής ιατρικής ή της χρήσης/στέρησης ουσιών.
Ψυχικές διαταραχές που μπορεί να περιλαμβάνουν κρίσεις πανικού είναι η κοινωνική φοβία (φόβος του ατόμου να εκτίθεται σε κοινωνικές αλληλεπιδράσεις), οι ειδικές φοβίες (π.χ. φόβος ζώων, κλειστών χώρων, νερού κ.λπ..), η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (φόβος έκθεσης σε ερεθίσματα που σχετίζονται με ιδεοψυχαναγκασμούς) κ.ά.
Αιτίες της γενικής ιατρικής που μπορεί να περιλαμβάνουν κρίσεις πανικού είναι ο υπερθυρεοειδισμός, το φαιοχρωμοκύττωμα. Αιτίες σχετικές με ουσίες είναι η λήψη ναρκωτικών ουσιών όπως η μαριχουάνα, το LSD, το MDMA («έκσταση»), η λήψη φαρμακευτικών ουσιών όπως τα αντικαταθλιπτικά Εκλεκτικοί Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης και η απότομη διακοπή κατάχρησης του αλκοόλ ή η απότομη διακοπή ακόμα και θεραπευτικών δόσεων αγχολυτικών όπως οι βενζοδιαζεπίνες.
Όταν οι κρίσεις πανικού πληρούν τα κριτήρια που είδαμε πιο πάνω και δεν συνοδεύονται από αγοραφοβία, συνιστούν την διαταραχή πανικού χωρίς αγοραφοβία, ενώ όταν συνοδεύονται από αγοραφοβία, συνιστούν την διαταραχή πανικού με αγοραφοβία.
Ακολουθεί β’ μέρος
Πηγή: https://truepsychotherapy.gr
Εικόνα: https://gr.pinterest.com/pin/803611127261411952/
