06 Απρ Στη σκιά του Παρθενώνα (JANNI RODARI) | Μέρος Β’
Έτσι, οι Ολυμπιακοί αγώνες, που γεννήθηκαν ως λατρευτική τελετή προς τους θεούς, έγιναν ευκαιρίες για λατρεία του ανθρώπου, της γυμναστικής και των τεχνών. Οι θεοί μπήκαν λίγο στην άκρη. Οι Έλληνες τους είχαν συνδέσει με μια απρόσιτη κορυφή, τον Όλυμπο, και τους ζωγράφιζαν και τους απεικόνιζαν όχι μόνο με ανθρώπινη μορφή αλλά και με αισθήματα και πάθη γήινα. Τους έφτιαχναν όμοιους με αυτούς, ικανούς να αγαπούν, να μισούν, να τσακώνονται, να εκδικούνται.
Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά της θρησκείας των Ελλήνων ήταν ότι, όταν δημιουργήθηκε ο κόσμος, οι θεοί δεν υπήρχαν και επομένως δεν είχαν συμβάλει στη δημιουργία του. Υπήρχαν όμως η Γαία, ο Ουρανός, η Νύχτα, η Θάλασσα, ο Αέρας. Ο Ουρανός σύντομα αναγκάστηκε να αφήσει τον θρόνο του στον γιο του τον Κρόνο, ο οποίος τον νίκησε και τον εκθρόνισε.
Στον Κρόνο όμως είχε ήδη ειπωθεί ότι κάποιο από τα παιδιά του θα έκανε σε εκείνον ό,τι και αυτός στov πατέρα του. 0 Κρόνος, καθώς γεννιόνταν τα παιδιά του, τα έτρωγε. Η γυναίκα του η Ρέα τού έκρυψε έναν γιο, τον Δία, ο οποίος όταν μεγάλωσε έκανε πόλεμο ενάντια στον πατέρα του, τον αλυσόδεσε και έγινε εκείνος βασιλιάς των θεών. Όσο και αν ήταν όμως ισχυρός ο Δίας, έπρεπε να υπακούσει σε μια δύναμη ακόμη πιο ισχυρή από τη δική του: στη Μοίρα, στην οποία τα πάντα υπακούουν.
Όπως βλέπετε, τα πράγματα περιπλέκονται. Αλλά αν μπορούσατε να κάνετε ένα ταξιδάκι στον Όλυμπο, θα βλέπατε να γίνονται ακόμη πιο περίπλοκα, γιατί ο Δίας είχε πολλά παιδιά: τον Απόλλωνα και την Άρτεμη με μητέρα τη Λητώ, τον Τυφώνα, τον Ήφαιστο και τον Άρη με μητέρα την Ήρα, την Αθηνά που βγήκε από το κεφάλι του Δία, τον Ερμή με μητέρα τη Μαία, την Αφροδίτη, που μερικοί λένε ότι βγήκε από τον αφρό της θάλασσας, αλλά άλλοι λένε ότι ήταν κόρη του Δία και της Διώνης.
Οι συγγένειες μεταξύ των θεών ήταν λίγο μπερδεμένες. Ανάμεσα στους πιο ισχυρούς θεούς υπήρχαν και κάποια αδέρφια του Δία, δηλαδή ο Ποσειδώνας, θεός της θάλασσας, και ο Άδης, θεός του Κάτω Κόσμου.
Στον Όλυμπο ζούσαν επίσης και η Ήβη, θεά της νεότητας, η Ίριδα, αγγελιαφόρος των θεών, οι τρεις Χάριτες (που και εκείνες ήταν κόρες του Δία) και οι εννέα Μούσες, κόρες και αυτές του Δία και της Μνημοσύνης.
Οι εννέα Μούσες προστάτευαν τις τέχνες: η Κλειώ την ιστορία, η Ουρανία την αστρονομία, η Μελπομένη την τραγωδία, η Θάλεια την κωμωδία, η Τερψιχόρη τον χορό, η Καλλιόπη την επική ποίηση, η Ερατώ τη λυρική ποίηση, η Πολύμνια τους ύμνους, η Ευτέρπη τη μουσική.
Μετά υπήρχαν οι θεοί των νερών, των οποίων βασιλιάς ήταν ο Ποσειδώνας: ήταν ο Ουρανός, ο Πόντος, ο Νηρέας, ο Τρίτωνας, ο Πρωτέας, οι Ναϊάδες και πολλοί άλλοι.
Το βασίλειο του Κάτω Κόσμου εξούσιαζε ο Άδης με τη γυναίκα του την Περσεφόνη. Μικρότεροι θεοί ήταν και η Δήμητρα, θεά των σιτηρών και της γεωργίας, ο Διόνυσος, θεός του κρασιού και του αμπελιού, και μετά υπήρχαν οι Σάτυροι, οι Σειληνοί, οι Κένταυροι (μισοί άνθρωποι και μισοί άλογα), οι Νύμφες, οι Σειρήνες (μισές γυναίκες και μισές ψάρια). Υπήρχαν ακόμη θεότητες των ποταμών και των δασών και, γενικά, για κάθε δύναμη της φύσης ή στιγμή της ζωής υπήρχε μια θεότητα που την προστάτευε.
Αργότερα οι Ρωμαίοι κληρονόμησαν όλες αυτές τις θεότητες ξαναβαπτίζοντάς τες με λατινικά ονόματα. Έτσι, ο Δίας έγινε Τζούπιτερ, η Ήρα έγινε Τζούνο και ο Ήφαιστος Βουλκάνους. Ο Ερμής, ο αγγελιαφόρος του Δία, έγινε Μερκούριους, θεός του εμπορίου, η Άρτεμις, θεά της Σελήνης και του κυνηγιού, ονομάστηκε Ντιάνα και ούτω καθεξής.
Τόσο η ελληνική όσο και η λατινική μυθολογία ξεχειλίζουν από ιστορίες των θεών που διηγούνται με μεγάλες λεπτομέρειες τις αμέτρητες περιπέτειες τους επάνω στον Όλυμπο και κάτω στη γη, όπου κατέβαιναν οι θεοί και μπερδεύονταν με τους θνητούς παίρνοντας συχνά το μέρος τους.
Οι Έλληνες δεν κουράζονταν ποτέ να ακούνε να τους διηγούνται ιστορίες για τις περιπέτειες των φημισμένων ηρώων και ημίθεων για τους οποίους μιλούσαν οι ποιητές και οι τραγουδιστές της εποχής, οι αοιδοί. Για τον Προμηθέα που είχε κλέψει τη φωτιά από τους θεούς για να τη χαρίσει στους ανθρώπους και τον αλυσόδεσαν σε έναν βράχο, όπου κάθε μέρα ένας αετός του έτρωγε τα σωθικά, για τον Ορφέα που μάγευε τα ζώα με τον ήχο της λύρας του, για τον Περσέα που αποκεφάλισε τη Μέδουσα, της οποίας τα μαλλιά ήταν ζωντανά φίδια, και ελευθέρωσε την Ανδρομέδα από το θαλάσσιο τέρας (προβλέποντας χιλιάδες χρόνια πριν τα κατορθώματα του αγίου Γεωργίου), τον Ηρακλή, που σκότωσε τα τέρατα, νίκησε τους Γίγαντες και διάφορους φημισμένους λαούς, και εδώ πρέπει να βάλουμε ένα «και τα λοιπά», γιατί οι μεγαλειώδεις ελληνικοί μύθοι είναι ανεξάντλητοι.
Αυτοί οι μύθοι αποτελούν την ελληνική μυθολογία. Είναι αδύνατον να τους ξαναπούμε όπως γεννήθηκαν, από ποιες αρχαίες περιπέτειες η λαϊκή φαντασία πήρε το έναυσμα για να τις μετατρέψει σε αληθινά παραμύθια χωρίς πια ρίζες στον πραγματικό κόσμο. Κι όμως, είναι μύθοι τόσο ρεαλιστικοί, που σήμερα αν θέλουμε να πούμε σε κάποιον ότι είναι δυνατός και ρωμαλέος λέμε ότι είναι «σωστός Ηρακλής» και δεν μπορούμε να διηγηθούμε την ιστορία του Περσέα χωρίς να τρέμουμε για την τύχη του.
Έτσι, οι αρχαίοι Έλληνες άκουγαν τους αοιδούς, γιατί τα τραγούδια τους ήταν όμορφα, προκαλούσαν εικόνες δύναμης και ομορφιάς, τους έκαναν να κλαίνε ή να γελούν.
Οι πιο φημισμένες ιστορίες συγκεντρώθηκαν σε δύο επικά ποιήματα, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, των οποίων λέγεται ότι δημιουργός ήταν ο Όμηρος, ένας τυφλός ποιητής.
Ακολουθεί γ’ μέρος
Μέρος Α’: https://www.lecturesbureau.gr/1/in-the-shadow-of-the-parthenon-part-a-1730a/
Μέρος Γ’: https://www.lecturesbureau.gr/1/in-the-shadow-of-the-parthenon-part-c-1730c/
Μέρος Δ’: https://www.lecturesbureau.gr/1/in-the-shadow-of-the-parthenon-part-d-1730d/
Η ΘΑΥΜΑΣΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ
ΤΖΑΝΝΙ ΡΟΝΤΑΡΙ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ
