18 Δεκ Περί δόξας και Περί ματαιότητας (Michel de Montaigne) | Μέρος Γ’
Πρέπει να επιλέξουμε από ένα ολόκληρο έθνος μια ντουζίνα ανθρώπους για να αποφασίσουν για ένα κομμάτι γης· και την κρίση των ενδιαφερόντων και των πράξεών μας, το πιο δύσκολο αντικείμενο απόφασης και το πιο σημαντικό που υπάρχει, το αναθέτουμε στη φωνή του λαού και του όχλου, μητέρα της άγνοιας, της αδικίας και της αστάθειας.
Είναι λογικό να εξαρτάς τη ζωή ενός σοφού από την κρίση των τρελών;
Τι πιο παράλογο, ενώ περιφρονούμε τους ανθρώπους τον καθένα χωριστά, να τους εκτιμούμε όταν βρίσκονται ενωμένοι; (ΚΙΚΕΡΩΝ)
Όποιος επιδιώκει να τους είναι αρεστός, δεν θα πετύχει ποτέ· είναι ένας ακαθόριστος και άπιαστος στόχος.
Τίποτε πιο αξιοκαταφρόνητο από την κρίση του όχλου. (ΤΙΤΟΣ ΛΙΒΙΟΣ)
Ετούτος εδώ πάει ακόμη παραπέρα:
“Εγώ θεωρώ ότι ένα πράγμα, αν και δεν είναι αισχρό το ίδιο, φαίνεται εντούτοις να είναι όταν το επαινεί ο όχλος”. (ΚΙΚΕΡΩΝ)
Καμία τέχνη, καμιά ευστροφία πνεύματος δεν θα μπορούσε να οδηγήσει τα βήματά μας πίσω από έναν τόσο παραστρατημένο και τόσο ανοργάνωτο οδηγό. Όταν τον ακολουθούμε, βαδίζουμε μέσα σε τέτοιο ανακάτεμα φημών, αναφορών και απόψεων του λαού, που δεν μπορεί να χαραχθεί κανένας δρόμος που να αξίζει. Ας μην βάζουμε έναν τόσο άστατο και περιφερόμενο στόχο, ας προχωράμε σταθερά πίσω από τη λογική, η επιδοκιμασία του κόσμου ας μας ακολουθεί μετά, αν θέλει· και, δεδομένου ότι εξαρτάται πλήρως από την τύχη, δεν έχουμε κανένα λόγο να την περιμένουμε από άλλο δρόμο παρά μόνο από αυτόν. Ακόμη κι αν δεν έπρεπε να ακολουθήσω τον ορθό δρόμο για την ορθότητά του, θα τον ακολουθούσα γιατί από την εμπειρία έχω μάθει ότι στο κάτω κάτω της γραφής είναι γενικά ο πιο ευτυχής και ο πιο χρήσιμος.
“Η Πρόνοια έκανε την χάρη στους ανθρώπους το έντιμο να είναι και χρήσιμο” (ΚΟΪΝΤΙΛΙΑΝΟΣ)
Ο αρχαίος ναυτικός έλεγε στον Ποσειδώνα σε μεγάλη τρικυμία:
Θεέ μου, θα με σώσεις, αν θέλεις· θα με αφήσεις να χαθώ, αν θέλεις· αλλά εγώ θα κρατώ πάντα ίσια το τιμόνι μου.
Έχω δει στην εποχή μου χιλιάδες ανθρώπους που ελίσσονται, διπρόσωπους, αμφίγνωμους, και που κανείς δεν αμφέβαλε ότι ήταν πιο έμπειροι από μένα, να χάνονται εκεί όπου εγώ σώθηκα.
Γέλασα βλέποντας ότι οι πονηριές μπορούσαν να αποτύχουν.
(ΟΒΙΔΙΟΣ)
Νιώθουμε μια απροσδιόριστη φυσική γλυκύτητα όταν ακούμε να μας επαινούν, αλλά την υπερεκτιμούμε.
Δεν μισώ το έπαινο, και δεν έχω καρδιά από πέτρα,
αλλά αρνούμαι να πιστέψω ότι το τέλος
και ο σκοπός του καλού είναι ένα “μπράβο, πολύ καλά”.
(ΠΕΡΣΗΣ)
Δεν με νοιάζει τόσο τι είμαι για τον άλλον, όσο τι είμαι για μένα τον ίδιο. Θέλω να είμαι πλούσιος από μόνος μου, όχι με δανεικά. Οι ξένοι δεν βλέπουν παρά τα αποτελέσματα και το εξωτερικό παρουσιαστικό· καθένας μπορεί να δείχνει προς τα έξω μια καλή όψη, ενώ μέσα του καίγεται από τον πυρετό και το φόβο. Δεν βλέπουν την καρδιά μου, βλέπουν μόνο την όψη μου.
Έχουμε δίκαιο να αποδοκιμάζουμε την υποκρισία που υπάρχει στον πόλεμο, γιατί τι είναι πιο εύκολο για έναν πρακτικό άνθρωπο από το να αποφύγει τους κινδύνους και να παραστήσει τον γενναίο, ενώ κατά βάθος είναι αδύναμος; Υπάρχουν τόσα μέσα να αποφύγουμε τις ευκαιρίες να διακινδυνεύσουμε τις ζωές μας, που μπορούμε να κοροϊδέψουμε χίλιες φορές τον κόσμο, προτού κάνουμε ένα επικίνδυνο βήμα· και τότε ακόμα, αν και βρισκόμενοι σε αμηχανία, θα ξέρουμε να καλύψουμε το παιχνίδι μας με μια προσποιητή έκφραση του προσώπου και ένα λόγο που δείχνει αυτοπεποίθηση, ενώ η ψυχή μας τρέμει. Κι αν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν το πλατωνικό δαχτυλίδι, που κάνει αόρατο αυτόν που το φοράει στο δάχτυλο, γυρίζοντάς το ανάποδα στην παλάμη, πολλοί άνθρωποι συχνά θα κρύβονταν όταν θα έπρεπε περισσότερο να εμφανίζονται, και θα μετάνιωναν που έχουν τοποθετηθεί σε τόσο σημαντική θέση, στην οποία, από ανάγκη, θα παρίσταναν ότι αισθάνονται απολύτως ασφαλείς.
Μια κίβδηλη τιμή δεν αρέσει.
Μια ψεύτικη κατηγορία δεν φοβίζει
παρά μόνο αυτόν που είναι κίβδηλος και ψεύτικος.
(ΟΡΑΤΙΟΣ)
Να πω πως όλες αυτές οι απόψεις που πηγάζουν από τα εξωτερικά φαινόμενα είναι ιδιαίτερα αναξιόπιστες και αμφίβολες· και κανείς δεν είναι τόσο αξιόπιστος μάρτυρας όσο ο καθένας για τον ίδιο τον εαυτό του.
Μην αποδέχεσαι όλες τις καταδίκες της Ρώμης
μέσα στην ταραχή της· ούτε να αναλάβεις
να διορθώσεις την άδικη ζυγαριά της·
μην αναζητείς τον εαυτό σου έξω από εσένα (ΠΕΡΣΗΣ)
Λέμε ότι μεγεθύνουμε το όνομά μας αν φροντίζουμε να ακούγεται από πολλά στόματα· θέλουμε να είναι καλοδεχούμενο και να έχουμε όφελος από τη μεγάλη φήμη του, αυτό είναι το μόνο που μπορεί να συγχωρηθεί περισσότερο σε τούτο το στόχο. Όμως όταν αυτό το πάθος φτάνει στην υπερβολή, πολλοί καταλήγουν στο σημείο να επιδιώκουν να μιλούν οι άλλοι για εκείνους με οποιοδήποτε τρόπο. Ο Τρόγιος Πομπήιος λέει για τον Ηρόστρατο, και ο Τίτος Λίβιος για τον Μάνλιο Καπιτολίνο, ότι επιθυμούσαν περισσότερο τη μεγάλη παρά τη καλή φήμη.
Αυτό το ελάττωμα είναι συνηθισμένο. Ενδιαφερόμαστε περισσότερο να μιλούν για μας παρά για το πως μιλούν· και μας είναι αρκετό να κυκλοφορεί το όνομά μας στα στόματα των ανθρώπων, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες κι αν γίνεται.
Φαίνεται ότι το να είσαι γνωστός σημαίνει να έχεις υποβάλει κατά κάποιο τρόπο τη ζωή σου και τη διάρκειά της στην επίβλεψη άλλου.
Εγώ επιμένω να ανήκω μόνο σε μένα.
Μέρος Α’: http://www.lecturesbureau.gr/1/glory-and-vanity-part-a-1069/
Μέρος Β’: http://www.lecturesbureau.gr/1/glory-and-vanity-part-b-1070/
Περί δόξας
και
Περί ματαιότητας
Michel de Montaigne
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ
Εικόνα: https://www.pinterest.se/pin/472103973428124070/
