17 Δεκ Περί δόξας και Περί ματαιότητας (Michel de Montaigne) | Μέρος Β’
Η αρετή είναι πολύ μάταιη και επιπόλαιη αν αντλεί την αξία της από την δόξα. Θα αναλαμβάναμε χωρίς λόγο να της εξασφαλίσουμε μια ξεχωριστή θέση και να την ξεχωρίσουμε από την τύχη, γιατί τι είναι πιο τυχαίο από την φήμη;
“Σίγουρα η τύχη κυριαρχεί πάνω σε όλα τα πράγματα,
μοιράζει τη δόξα ή τον ίσκιο σύμφωνα πιο πολύ με τις ιδιοτροπίες της παρά με την πραγματική αξία των πραγμάτων” (ΣΑΛΛΟΥΣΤΙΟΣ)
Το να κάνεις τις πράξεις να φαίνονται και να γίνονται γνωστές είναι καθαρά δουλειά της τύχης.
Η μοίρα μας αποδίδει τη δόξα σύμφωνα με την ιδιοτροπία της. Την έχω δει πολύ συχνά να βαδίζει μπροστά από την αξία και συχνά να την ξεπερνάει με μεγάλη απόσταση. Αυτός που πρώτος αντιλήφθηκε την ομοιότητα μεταξύ της σκιάς και της δόξας είχε περισσότερο δίκιο απ’ όσο νόμιζε. Είναι πράγματα εξαιρετικά μάταια.
“Μια σοφή και πραγματικά μεγάλη ψυχή τοποθετεί την τιμή, που είναι ο κύριος στόχος προς τον οποίο τείνει η φύση μας, στις πράξεις και όχι στη δόξα”.
Όλη τη δόξα που επιδιώκω στη ζωή μου είναι να έχω ζήσει ήρεμα, ήρεμα όχι σύμφωνα με τον Μετρόδωρο ή τον Αρχεσίλαο ή τον Αρίστιππο, αλλά σύμφωνα με εμένα.
Αφού η φιλοσοφία δεν μπόρεσε να βρει κανένα δρόμο για την ηρεμία που να ταιριάζει σε όλους, ας τον ψάξει ο καθένας μόνος του!
Σε ποιον άλλον χρωστούν ο Καίσαρας και ο Αλέξανδρος αυτό το αμέτρητο μεγαλείο της φήμης τους αν όχι στην τύχη;
Πόσους άντρες δεν έσβησε η τύχη στο ξεκίνημα της σταδιοδρομίας τους, για τους οποίους τίποτα
δεν γνωρίζουμε, και που θα επεδείκνυαν την ίδια με τον Αλέξανδρο και τον Καίσαρα ανδρεία, αν η ατυχία δεν τους είχε σταματήσει στην αρχή των πολεμικών τους επιχειρήσεων!
Ανάμεσα σε τόσους και τόσο ακραίους κινδύνους, δεν θυμάμαι καθόλου να έχω διαβάσει ότι ο Καίσαρας είχε ποτέ πληγωθεί. Χιλιάδες σκοτώθηκαν διατρέχοντας πιο μικρούς κινδύνους από τον μικρότερο που διέτρεξε εκείνος.
Αμέτρητες αξιέπαινες πράξεις χάνονται χωρίς να καταγραφούν προτού υπάρξει κάποια μαρτυρία.
Δεν βρισκόμαστε πάντα στο κέντρο της δράσης, ούτε στην κεφαλή ενός στρατού, μπροστά στα μάτια του στρατηγού, όπως πάνω σε μια σκηνή. Ξαφνικά, μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα· πρέπει να επιχειρήσουμε ενάντια σε μια ανοχύρωτη θέση· πρέπει να ξετρυπώσουμε τέσσερις κακομοίρηδες οπλίτες από μια αποθήκη· πρέπει να απομακρυνθούμε από την ομάδα και να δράσουμε ξέχωρα, ανάλογα με την ανάγκη που παρουσιάζεται. Και αν προσέξουμε, θα καταλάβουμε από την εμπειρία μας ότι οι λιγότερο σημαντικές ευκαιρίες συμβαίνει να είναι και οι πιο επικίνδυνες· και ότι στους πολέμους που έγιναν στην εποχή μας, χάθηκαν περισσότεροι άξιοι άνθρωποι σε περιπτώσεις ελάχιστα σημαντικές και μαχόμενοι για την κατάληψη μιας ανοχύρωτης θέσης παρά σε αξιόλογα και σημαντικά.
Όποιος θεωρεί τον θάνατό του άχρηστο αν δεν συμβεί κάτω από μοναδικές περιστάσεις, αντί να λαμπρύνει το θάνατό του, μαυρίζει τη ζωή του, αφήνοντας εντωμεταξύ να του ξεφύγουν πολλές καλές ευκαιρίες να διακριθεί. Και όλες οι καλές πράξεις είναι αρκετά ένδοξες, αν ο καθένας μέσα στη συνείδησή του φροντίζει να δώσει αξία στις πράξεις του.
Όποιος δεν είναι τίμιος άνθρωπος παρά μόνο στο μέτρο που γνωρίζουμε την τιμιότητά του, και στο μέτρο που θα τον εκτιμήσουμε περισσότερο αφού την μάθουμε, όποιος δεν θέλει να κάνει το σωστό παρά με την προϋπόθεση ότι η αξία του θα γίνει γνωστή στους ανθρώπους, αυτός δεν είναι άνθρωπος που μπορεί να προσφέρει πολλά.
Νομίζω ότι τον υπόλοιπο χειμώνα εκείνης της χρονιάς
ο Ορλάνδος έκανε αξιομνημόνευτα πράγματα,
όμως έμειναν μέχρι σήμερα τόσο κρυφά που
δεν φταίω εγώ αν δεν τα διηγούμαι,
γιατί ο Ορλάνδος ήταν πάντα περισσότερο έτοιμος
να κάνει ωραίες πράξεις
παρά να τις κοινοποιεί στη συνέχεια,
και τα κατορθώματά του διαδόθηκαν
μόνο όταν υπήρχαν μάρτυρες. (ΑΡΙΟΣΤΟ)
Μέρος Α’: http://www.lecturesbureau.gr/1/glory-and-vanity-part-a-1069/
Μέρος Γ’: http://www.lecturesbureau.gr/1/glory-and-vanity-part-c-1071/
Περί δόξας
και
Περί ματαιότητας
Michel de Montaigne
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ
Εικόνα: https://www.pinterest.se/pin/472103973428124070/
