25 Δεκ Οι επτά ανδρικές ιδιότητες (ALON GRATCH) | Μέρος Α’
Οι πρώτες δύο ιδιότητες που εξερευνώ σ’ αυτό το βιβλίο, εξηγούν γιατί είναι τόσο δύσκολο στους άνδρες να μιλάνε για τα συναισθήματά τους. Αυτές οι δύο ιδιότητες χρησιμοποιούνται απ’ τους άνδρες ως ψυχολογικές άμυνες απέναντι στο συναισθηματικό πόνο που σχετίζεται με τις υπόλοιπες πέντε ιδιότητες. Το μονοπάτι που θ’ ακολουθήσουμε θα αναπαραστήσει τον τρόπο που δημιουργείται και εξελίσσεται μια θεραπευτική σχέση, ή μια οποιαδήποτε κοντινή σχέση: Απ’ έξω προς τα μέσα, απ’ την επιφάνεια προς στην ουσία, απ’ τις αναστολές που νιώθει κάποιος, ώσπου να νιώσει άνετα και ν’ ανοιχτεί.
Η πρώτη ανδρική ιδιότητα είναι απλή αλλά συγχρόνως και βαθιά.
Η Ντροπή (Τα αγόρια δεν κλαίνε).
Αυτό σχετίζεται με το λόγο για τον οποίο οι άνδρες δεν εκφράζονται συναισθηματικά. Όλοι γνωρίζουμε πώς νιώθει κανείς όταν ντρέπεται – η ντροπή δημιουργεί πολύ πόνο. Αυτό που συχνά δεν συνειδητοποιούμε είναι το πόσο καταστροφική μπορεί να γίνει. Στις σχέσεις, για παράδειγμα, οι άνδρες συχνά προβάλλουν στη σύντροφό τους τη ντροπή που νιώθουν για τον εαυτό τους. Το κάνουν κριτικάροντας την εμφάνισή της. Ζητώντας της να φορέσει κάποια συγκεκριμένα ρούχα ή να χτενίσει τα μαλλιά της μ’ ένα συγκεκριμένο τρόπο, όταν βγαίνουν έξω. Σε τέτοιου είδους σχέσεις, ο άνδρας προσπαθεί να ξεπεράσει το αίσθημα της ντροπής για τη δική του αίσθηση ανεπάρκειας, με το να ζητάει απ’ τη σύντροφό του να είναι τέλεια. Έτσι, εκείνος νιώθει περισσότερο επαρκής, έχοντας δίπλα του μια γυναίκα γεμάτη λάμψη. Η γυναίκα, σ’ αυτή την περίπτωση νιώθει ότι την ορίζουν αλλά και την εκτιμούν. Το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι καταλήγει να νιώθει ντροπή για τις δικές της (σωματικές) ατέλειες. Όταν ο κύκλος της προβολής ολοκληρώνεται (η γυναίκα καταλήγει να νιώθει ό,τι ένιωθε ο άνδρας στην αρχή), ένας φοβερός καβγάς επακολουθεί. Εκείνη τον κατηγορεί ότι την κατακρίνει και προσπαθεί να την ελέγξει, κι αυτός την κατηγορεί ότι είναι υπερευαίσθητη και αμυντική. Είναι ξεκάθαρο ότι ένας τέτοιος καβγάς μπορεί ν’ αποφευχθεί, αν ο άνδρας έχει την αυτογνωσία να πει “Ένιωσα ανεπαρκής στη δουλειά σήμερα”, αντί να εστιάσει την κριτική στη σύντροφό του. Όταν του λείπει αυτή η αυτογνωσία, ο καβγάς μπορεί ν’ αποφευχθεί μόνο αν η γυναίκα, και για δικό της συμφέρον, προσπαθήσει να βοηθήσει τον άνδρα της.
Αν ξεπεράσουμε το πρώτο εμπόδιο που δεν αφήνει τους άνδρες ν’ ανοιχτούν, θα συναντήσουμε μια ακόμη βαθύτερη αντίστασή τους προς τη γλώσσα των συναισθημάτων.
Αυτή είναι η δεύτερη ανδρική ιδιότητα, η Απουσία Συναισθημάτων (δεν ξέρω τι νιώθω).
Εδώ βρισκόμαστε απέναντι σε κάτι πιο πολύπλοκο, όπου τα συνηθισμένα ψυχολογικά εργαλεία δεν επαρκούν — όπως για παράδειγμα, η ερώτηση “Τι σε κάνει να νιώθεις έτσι; “, την οποία πολλοί θεραπευτές (κι εγώ ανάμεσά τους) χρησιμοποιούν, από απελπισία ή από έλλειψη φαντασίας. Είναι όμως εντελώς άχρηστη σ’ αυτές τις περιπτώσεις. Η τυπική ανδρική απάντηση σε παρόμοια ερώτηση είναι, “Νομίζω…”, κάτι στο οποίο ο θεραπευτής μπορεί ν’ απαντήσει: “Μα, αυτό δεν είναι συναίσθημα”.
Η τάση των ανδρών να λειτουργούν εγκεφαλικά και να κρατάνε απόσταση απ’ τα συναισθήματά τους, είναι μια παθητική στάση όταν πρόκειται για τις κοντινές σχέσεις. Μπορεί όμως να κρύβεται κι ένα σοβαρό πρόβλημα στις εργασιακές σχέσεις. Για παράδειγμα, ένας νεαρός τραπεζικός υπάλληλος ήρθε για θεραπεία ύστερα από σύσταση της αρραβωνιαστικιάς του, που ανησυχούσε για την εργασιομανία του. Όταν ήρθε να με δει, είχε ήδη μαζέψει οχτώ εκατομμύρια δολάρια. Αλλά μέσα σε δύο χρόνια τα είχε επενδύσει ρισκάροντας επικίνδυνα. Κι επειδή ήταν ανίκανος να νιώσει φόβο ή αγωνία, όταν έπαιρνε αποφάσεις σχετικές με τη δουλειά του, μπορούσε ν’ αντέξει το ρίσκο τέτοιων επενδύσεων. Αξιοσημείωτο είναι, ότι, αφού έχασε τη δουλειά του, συνέχιζε να χρησιμοποιεί το κινητό του (απ’ το παγκάκι του πάρκου), για να αυξήσει το κεφάλαιο του — ώσπου τελικά τα έχασε όλα — και την αρραβωνιαστικιά του εννοείται.
Ενώ η ντροπή στην επικοινωνία μπορεί να ξεπεραστεί εύκολα στις διαπροσωπικές σχέσεις, το πρόβλημα της απουσίας συναισθήματος δεν ξεπερνιέται τόσο γρήγορα. Τι μπορεί να κάνει ο θεραπευτής όταν ο άλλος δεν αισθάνεται; Μια λύση θα ήταν να εξερευνήσει κανείς πού υπάρχουν κάποια συναισθήματα, να δεχθεί και να καλωσορίσει οποιοδήποτε συναίσθημα, ακόμα και τα αρνητικά, όπως, ο θυμός και η κατάθλιψη.
Η άλλη λύση είναι να μάθει κανείς ν’ αποδέχεται, ακόμα και να θαυμάζει τη δύναμη που προέρχεται απ’ αυτή τη βαρετή ανδρική ηρεμία, και να προσπαθήσει να βιώσει αυτή την ανδρική συναισθηματική εμπειρία. Για παράδειγμα, όταν δουλεύω μ’ ένα στέλεχος επιχείρησης, αντί να τον ρωτήσω για το πώς νιώθει σχετικά με την έλλειψη κοντινότητας στο γάμο του, αρχίζω να τον ρωτάω για το ποια στρατηγική ακολουθεί όταν πρόκειται να συναντηθεί με κάποιο ανώτερο στέλεχος της εταιρίας του. Από εκεί θα συνεχίσουμε για το τι είναι σημαντικό σ’ αυτή τη συνάντηση, γιατί η καριέρα του είναι τόσο σημαντική γι’ αυτόν, και τι είναι σημαντικό στη ζωή του γενικά. Αυτό θα οδηγήσει τη συζήτηση στο τι λείπει απ’ τη ζωή του – κάτι που θ’ αποκαλύψει τα μελανά σημεία του γάμου του. Έτσι καταλαβαίνετε ότι λέξεις, όπως “η στρατηγική” και οι “τακτικές διαπραγμάτευσης”, οι οποίες δρουν αφροδισιακά για ορισμένους άνδρες μπορεί να είναι το μονοπάτι για τις λέξεις των συναισθημάτων και της κοντινότητας. Αυτό μπορεί ν’ ακούγεται σαν χειρισμός, αλλά δεν είναι. Δεν είναι γιατί πραγματικά νοιάζομαι για τη στρατηγική του επισκέπτη μου σχετικά με τη συνάντηση που έχει. “Όχι βέβαια ότι νοιάζομαι ιδιαίτερα για το τι θα βγει απ’ αυτή τη συνάντηση, ή για την καριέρα του. Αυτό που μ’ ενδιαφέρει είναι ο τρόπος που σκέφτεται. Έτσι, δεν με πειράζει να ξεκινήσω τη συζήτηση απ’ το εγκεφαλικό κομμάτι εκείνο το γνωστό “Αν δεν μπορείς να νικήσεις τον εχθρό σου, κάν’ τον φίλο σου”.
Ακολουθεί β’ μέρος
Μέρος Β’: https://www.lecturesbureau.gr/1/the-seven-men-s-properties-part-b-2016b/
Αν μιλούσαν οι άνδρες
ALON GRATCH, Ph.D.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΘΥΜΑΡΙ
