02 Νοέ Η εξίσωση της ευτυχίας (MO GAWDAT) | Μέρος B’
Ο πατέρας μου ήταν ένας διακεκριμένος πολιτικός μηχανικός και ένας εξαιρετικά ευγενικός άνθρωπος. Μπορεί το πάθος μου να ήταν πάντα οι υπολογιστές, αλλά σπούδασα κι εγώ πολιτικός μηχανικός για να τον ευχαριστήσω. Ο τομέας των σπουδών μου δεν ήταν η βασικότερη συμβολή στην εκπαίδευση μου έτσι κι αλλιώς, γιατί, όπως πίστευε ο πατέρας μου, η μάθηση συμβαίνει στον πραγματικό κόσμο. Ακόμα κι όταν πήγαινα γυμνάσιο, ο πατέρας μου με ενθάρρυνε να περνάω τις διακοπές μου κάθε φορά και σε μια διαφορετική χώρα. Αρχικά, έκανε οικονομίες για να έχω τη δυνατότητα να ζήσω αυτές τις εμπειρίες, και φρόντιζε να μένω σε φίλους ή σε συγγενείς. Αργότερα, δούλευα για να καλύπτω μόνος τα έξοδα των διακοπών μου. Αυτές οι πραγματικές εμπειρίες ήταν τόσο πολύτιμες, που ορκίστηκα να προσφέρω μια ανάλογη ευκαιρία στα παιδιά μου.
Όπως τα έφερε η τύχη, το πανεπιστήμιο που επέλεξα πρόσφερε τη μεγαλύτερη ευλογία. Γνώρισα μια γοητευτική, έξυπνη γυναίκα, τη Νιμπάλ. Έναν μήνα μετά την αποφοίτησή της παντρευτήκαμε, και έναν χρόνο αργότερα έγινε Umm Ali, μητέρα του Αλί, όπως ονομάζονται οι γυναίκες στη Μέση Ανατολή όταν γεννιέται το πρώτο τους παιδί. Δεκαοκτώ μήνες αργότερα, ήρθε η κόρη μας η Άγια, για να γίνει η ηλιαχτίδα και η ανεξάντλητη πηγή ενέργειας στην οικογένειά μας. Με τη Νιμπάλ, τον Αλί και την Άγια στη ζωή μου, η καλή μου τύχη ήταν απεριόριστη. Η αγάπη μου για την οικογένειά μου με έκανε να δουλεύω σκληρά για να τους προσφέρω την καλύτερη ζωή που θα μπορούσα Ήμουν πάντα έτοιμος να αντιμετωπίσω τις προκλήσεις της ζωής.
Το 2007 μπήκα στην Google. Παρά την επιτυχία της εταιρείας, η παγκόσμια απήχησή της ήταν περιορισμένη εκείνη την εποχή, οπότε ο ρόλος μου ήταν να επεκτείνω τη δραστηριότητα μας στην Ανατολική Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Έξι χρόνια αργότερα, πέρασα στην Google X. που τώρα είναι ένας ξεχωριστός οργανισμός γνωστός ως X, όπου τελικά έγινα γενικός διευθυντής. Στην X, δεν προσπαθούμε να βελτιωθούμε με βάση το πώς λειτουργεί ο κόσμος. Αντίθετα, προσπαθούμε να αναπτύξουμε νέες τεχνολογίες που θα επινοήσουν ξανά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα πράγματα. Ο στόχος μας είναι να δεκαπλασιάσουμε τη βελτίωση μας. Αυτό μας έκανε να ασχοληθούμε με ιδέες που φαινομενικά μοιάζουν με επιστημονική φαντασία, όπως αυτόνομους χαρταετούς από ίνες άνθρακα που θα παίζουν τον ρόλο αερομεταφερόμενων ανεμογεννητριών, υπολογιστές-μινιατούρες μέσα σε φακούς επαφής που καταγράφουν πληροφορίες σχετικά με τη φυσιολογία και επικοινωνούν ασύρματα με άλλους υπολογιστές, και μπαλόνια που μεταφέρουν τηλεπικοινωνιακές τεχνολογίες στη στρατόσφαιρα ώστε να παρέχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο σε κάθε άνθρωπο οπουδήποτε στον κόσμο. Στην X, αποκαλούμε τις ιδέες αυτές «πυραύλους».
Όταν αναζητάμε μέτριες βελτιώσεις σε ό,τι ήδη υπάρχει, αρχίζουμε να δουλεύουμε με τα ίδια εργαλεία και τα ίδια συμπεράσματα, την ίδια νοοτροπία στην οποία βασίζεται η παλιά τεχνολογία. Όταν, όμως, η πρόκληση είναι να δεκαπλασιάσεις τη βελτίωση κάποιου τομέα, ξεκινάς από το μηδέν. Όταν αφοσιώνεσαι σε μια τέτοια ιδέα-«πύραυλο», ερωτεύεσαι το πρόβλημα, όχι το αποτέλεσμα. Αφοσιώνεσαι στην αποστολή, πριν καν καταλήξεις ότι είσαι σε θέση να πετύχεις τον στόχο σου. Και θέτεις πολύ τολμηρούς στόχους. Η αυτοκινητοβιομηχανία, για παράδειγμα, βασίζεται στην ασφάλεια εδώ και δεκαετίες. Έχουν σημειώσει σταθερή πρόοδο προσθέτοντας σημαντικές βελτιώσεις στο παραδοσιακό σχέδιο ενός αυτοκινήτου – το σχέδιο που έχουμε όλοι συνηθίσει από τις αρχές του 1900. Η προσέγγισή μας στην X είναι να ξεκινάμε ρωτώντας: «Γιατί να επιτρέψουμε, έτσι κι αλλιώς, να συμβεί ένα ατύχημα;». Αυτός πρέπει να είναι ο στόχος μας: ένα αυτόματο αυτοκίνητο.
Στο μεταξύ, ενώ το μοντέλο της ευτυχίας μου δούλευε μια χαρά, και έπαιρνα μεγάλη ικανοποίηση από τη δουλειά μου, κάνοντας ό,τι μπορούσα για να επινοήσω το μέλλον μου, ο γιος μου και η κόρη μου μάθαιναν, μεγάλωναν και, για να διατηρήσω την πατρική παράδοση, ταξίδευαν σε καινούρια μέρη κάθε καλοκαίρι. Είχαν πολλούς φίλους για να επισκεφθούν σε όλο τον κόσμο, και πάντα εξερευνούσαν κάποιο καινούριο μέρος.
To 2014, ο Αλί ήταν φοιτητής στη Βοστόνη και εκείνη τη χρονιά είχε σχεδιάσει ένα μεγάλο ταξίδι στη Βόρεια Αμερική, οπότε δεν τον περιμέναμε στο Ντουμπάι για την καθιερωμένη επίσκεψή του. Ξαφνιάστηκα πολύ ευχάριστα όταν τον Μάιο με πήρε για να μου πει ότι ένιωθε μια πολύ μεγάλη ανάγκη να έρθει και να περάσει λίγες μέρες μαζί μας. Για κάποιο λόγο ένιωθε πως ήταν επείγον, και ρώτησε αν μπορούσα να του κλείσω εισιτήριο αμέσως μόλις τελείωναν τα μαθήματά του. Θα ερχόταν και η Άγια, οπότε η Νιμπάλ κι εγώ ήμασταν πολύ χαρούμενοι. Κάναμε όλες τις προετοιμασίες και ανυπομονούσαμε για τη χαρά που θα νιώθαμε με όλη την οικογένεια ενωμένη τον Ιούλιο.
Τέσσερις μέρες μετά την άφιξή του, ο Αλί ένιωσε έντονους πόνους στην κοιλιά και εισήχθη σε ένα νοσοκομείο της περιοχής, όπου οι γιατροί συνέστησαν μια επέμβαση ρουτίνας για σκωληκοειδίτιδα. Δεν ανησύχησα. Για την ακρίβεια, ανακουφίστηκα που αυτό συνέβη ενώ ήταν στο σπίτι, ώστε να τον περιποιηθούμε. Οι διακοπές δεν πήγαιναν όπως ακριβώς τις είχα φανταστεί, αλλά ήταν πολύ εύκολο να προσαρμοστούμε στη συγκεκριμένη αλλαγή σχεδίων.
Όταν ο Αλί ήταν στο χειρουργείο, του έκαναν μια ένεση με διοξείδιο του άνθρακα για να διευρύνουν τη γαστρική κοιλότητα και να καθαρίσουν την περιοχή για την υπόλοιπη διαδικασία. Η βελόνα, όμως, πήγε λίγα χιλιοστά πιο πέρα, και τρύπησε τη μηριαία αρτηρία του Αλί – μία από τις κύριες αρτηρίες που μεταφέρει το αίμα από την καρδιά. Τα πράγματα πήγαν από το κακό στο χειρότερό. Χάθηκαν πολύτιμα λεπτά μέχρι να συνειδητοποιήσουν το πρόβλημα, κι έπειτα μια σειρά από επιπλέον λάθη είχαν θανάσιμες συνέπειες. Μέσα σε λίγες ώρες, ο αγαπημένος μου γιος είχε χαθεί.
Πριν καν αρχίσουμε να αντιλαμβανόμαστε την πραγματική διάσταση του γεγονότος, η Νιμπάλ, η Άγια κι εγώ ήμασταν περικυκλωμένοι από φίλους που μας βοηθούσαν με τα πρακτικά και μας στήριζαν όσο προσπαθούσαμε να αντιληφθούμε τη φρικτή τροπή που είχαν μόλις πάρει οι ζωές μας.
Η απώλεια ενός παιδιού, λένε, είναι η πιο σκληρή εμπειρία που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος. Σίγουρα συγκλονίζει συθέμελα έναν γονιό. Το γεγονός ότι χάσαμε τον Αλί στο άνθος της ηλικίας του ήταν πολύ άσχημο, αλλά το γεγονός ότι τον χάσαμε αναπάντεχα από ένα ανθρώπινο λάθος το οποίο θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί ήταν το δυσκολότερο απ’ όλα.
Για μένα, όμως, η απώλεια ήταν ακόμα χειρότερη, γιατί ο Αλί δεν ήταν απλώς ο γιος μου, ήταν και ο καλύτερός μου φίλος. Γεννήθηκε όταν ήμουν αρκετά νέος και ένιωθα ότι μεγαλώσαμε μαζί. Παίζαμε βιντεοπαιχνίδια μαζί, ακούγαμε μουσική μαζί, διαβάζαμε μαζί, και γελούσαμε πολύ μαζί. Στα δεκαοκτώ του, ο Αλί ήταν πολύ πιο σοφός από πολλούς άντρες που γνώριζα.Ήταν υποστηρικτικός και σίγουρος. Μερικές φορές έπιανα τον εαυτό μου να σκέφτεται: Όταν μεγαλώσω, θέλω να γίνω σαν τον Αλί.
Παρότι όλοι οι γονείς βλέπουν τα παιδιά τους ως κάτι το ξεχωριστό, ειλικρινά πιστεύω πως ο Αλί ήταν.Όταν μας άφησε, δεχτήκαμε μηνύματα από όλο τον κόσμο, από εκατοντάδες ανθρώπους που περιέγραφαν πώς είχε αλλάξει τη ζωή τους αυτός ο είκοσι ενός ετών άντρας. Κάποιοι από τους ανθρώπους αυτούς ήταν έφηβοι, και κάποιοι ήταν ήδη εβδομήντα. Δεν θα μάθω ποτέ πώς ο Αλί είχε τον χρόνο και τη σοφία να αγγίξει τις ζωές τόσων ανθρώπων. Ήταν πρότυπο ηρεμίας, ευτυχίας και καλοσύνης. Η παρουσία του διέδιδε σε αφθονία αυτά τα χαρακτηριστικά στο πέρασμά του. Κάποτε, τον παρακολούθησα από μακριά να κάθεται πλάι σε μια άστεγη και να της μιλάει για ώρα. Την αναγνώριζε ως έναν συνάνθρωπό του, αντάξιο αυτής της επαφής, κι έπειτα άδειασε τις τσέπες του και της έδωσε ό,τι είχε. Την ώρα που έφευγε, εκείνη τον πρόλαβε, έψαξε τον σάκο της και του έδωσε το πιο πολύτιμο μάλλον από τα υπάρχοντά της: ένα μικρό κλειστό κουτί με κρέμα χεριών. Το δώρο έγινε ένας από τους πιο αγαπημένους θησαυρούς του Αλί. Τώρα είναι ένας από τους δικούς μας.
Τώρα, όμως, λόγω ενός ιατρικού λάθους, τον είχα χάσει σε μια στιγμή. Ό,τι κι αν είχα μάθει για την ευτυχία, σίγουρα θα δοκιμαζόταν. Σκέφτηκα πως αν μπορούσα να σώσω τον εαυτό μου και την οικογένειά μου από την κατάθλιψη, θα ήταν σίγουρα μια μεγάλη επιτυχία.
Κάναμε, όμως, κάτι πολύ καλύτερο απ’ αυτό.
Όταν ο Αλί έφυγε τόσο ξαφνικά από τον κόσμο μας, η μητέρα του κι εγώ, όπως και η αδερφή του, νιώσαμε απέραντη θλίψη.Ο πόνος της απώλειας του είναι ακόμα εδώ, φυσικά, και συχνά κλαίμε που δεν είναι πια εδώ για μια αγκαλιά, μια κουβέντα ή ένα βιντεοπαιχνίδι. Ο πόνος που νιώθουμε μας κάνει να τιμούμε τη μνήμη του και να ευχόμαστε να είναι καλά εκεί που είναι. Παρ’ όλα αυτά, καταφέραμε να διατηρήσουμε ένα επίπεδο γαλήνης – ή ακόμα και ευτυχίας. Περνάμε μέρες θλίψης, αλλά δεν υποφέρουμε. Οι καρδιές μας είναι ικανοποιημένες, ακόμα και χαρούμενες.
Με απλά λόγια, το μοντέλο μας για την ευτυχία πέτυχε. Ακόμα και τις στιγμές του πένθους μας για τον χαμό του Αλί, δεν νιώσαμε ποτέ θυμό ή πικρία για τη ζωή. Δεν νιώσαμε ότι μας εξαπάτησαν ή ότι είμαστε δυστυχισμένοι. Περάσαμε το πιο δύσκολο γεγονός της ζωής μας όπως θα το περνούσε ο Αλί: γαλήνια.
Στην επιμνημόσυνη τελετή για τον Αλί, εκατοντάδες άνθρωποι γέμισαν το σπίτι μας για να τον τιμήσουν, ενώ ένα τεράστιο πλήθος περίμενε έξω, στους 43 βαθμούς του καλοκαιρινού Ντουμπάι. Δεν έφευγαν. Ήταν μια σπουδαία τελετή, που βασίστηκε στην ευτυχία που μετέδιδε ο Αλί σε όλη του τη ζωή. Οι άνθρωποι έρχονταν κλαμένοι, αλλά σύντομα προσαρμόζονταν στη θετική ατμόσφαιρα. Έκλαιγαν στην αγκαλιά μας, αλλά όταν μιλούσαμε και όταν καταλάβαιναν την οπτική μας για τα πράγματα, η οποία πήγαζε από το μοντέλο μας για την ευτυχία, σταματούσαν να κλαίνε. Περπατούσαν στο σπίτι θαυμάζοντας τις εκατοντάδες φωτογραφίες του Αλί (πάντα με ένα μεγάλο χαμόγελο) σε κάθε τοίχο. Δοκίμαζαν κάποια από τα αγαπημένα του σνακ, ή έπαιρναν κάποιο αντικείμενο που του ανήκε ως αναμνηστικό, και αναλογίζονταν όλες τις χαρούμενες αναμνήσεις που τους είχε προσφέρει.
Υπήρχε τόση αγάπη και τόσο θετική ατμόσφαιρα, αμέτρητες αγκαλιές και χαμόγελα, που στο τέλος της μέρας, αν δεν ήξερες τις συνθήκες, μπορεί να νόμιζες πως ήταν απλώς μια χαρούμενη συνάντηση φίλων – ένας γάμος ή μια αποφοίτηση ίσως. Ακόμα και σε αυτές τις τόσο δυσάρεστες συνθήκες, η θετική ενέργεια του Αλί γέμιζε το σπίτι μας.
Τις μέρες μετά την τελετή, με ανησυχούσε διαρκώς η σκέψη:
Τι θα έκανε ο Αλί σε μια τέτοια κατάσταση; Όσοι ξέραμε τον Αλί καταφεύγαμε συχνά σε αυτόν για συμβουλές, αλλά δεν ήταν πια μαζί μας.Ήθελα απεγνωσμένα να τον ρωτήσω: «Αλί, πώς να αντιμετωπίσω τον χαμό σου;», παρότι ήξερα την απάντησή του. Θα μου έλεγε απλώς: «Khalas ya papa – Τελείωσε, μπαμπά.Έχω ήδη πεθάνει. Δεν μπορείς να κάνεις τίποτα για να το αλλάξεις, οπότε φρόντισε να το εκμεταλλευτείς όσο καλύτερα μπορείς». Σε στιγμές ηρεμίας, μπορούσα να ακούσω στο μυαλό μου τη φωνή του Αλί να επαναλαμβάνει ξανά και ξανά αυτές τις φράσεις.
Κι έτσι, δεκαεπτά μέρες μετά τον θάνατό του, άρχισα να γράφω. Αποφάσισα να ακολουθήσω τη συμβουλή του Αλί και να κάνω κάτι θετικό, να προσπαθήσω να μοιραστώ το μοντέλο μας για την ευτυχία με όσους υπέφεραν χωρίς λόγο στον κόσμο. Πέντε περίπου μήνες μετά, σήκωσα το κεφάλι μου. Είχα ένα πρώτο προσχέδιο.
Δεν είμαι κάποιος σοφός, ούτε ένας μοναχός που κρύβεται σε κάποιο μοναστήρι. Πηγαίνω στη δουλειά, μαλώνω στις συσκέψεις, κάνω λάθη – σοβαρά λάθη, που έχουν πληγώσει αυτούς που αγαπώ, και αυτό με στενοχωρεί. Στην πραγματικότητα, δεν είμαι καν πάντα ευτυχισμένος. Βρήκα, όμως, ένα μοντέλο που λειτουργεί – ένα μοντέλο που μας βοήθησε με το πένθος μας, το μοντέλο που μας βοήθησε ο Αλί να αναπτύξουμε με το παράδειγμά του. Αυτό θέλω να σας προσφέρω με το συγκεκριμένο βιβλίο.
Ελπίζω ότι αν μοιραστώ το μήνυμα του Αλί- τον γαλήνιο τρόπο ζωής του-. θα μπορέσω να τιμήσω τη μνήμη του και να συνεχίσω την κληρονομιά του. Προσπάθησα να φανταστώ τη θετική επίδραση που θα είχε η εξάπλωση αυτού του μηνύματος και αναρωτήθηκα μήπως δεν είναι τυχαίο ότι έχω μια παγκοσμίως προβεβλημένη δουλειά. Έτσι ανέλαβα μια αμφιλεγόμενη αποστολή: να βοηθήσω δέκα εκατομμύρια ανθρώπους να γίνουν πιο ευτυχισμένοι (#10millionhappy), στην οποία σας ζητώ να συμμετέχετε, ώστε να δημιουργήσουμε μαζί μια μικρής έκτασης παγκόσμια πανδημία χαράς στα βήματα του Αλί.
Ο θάνατος του Αλί ήταν ένα χτύπημα που ποτέ δεν περίμενα αλλά όταν κοιτάζω πίσω, νιώθω ότι εκείνος με κάποιον τρόπο το ήξερε. Δύο μέρες πριν τον αναπάντεχο χαμό του, μας κάθισε όλους γύρω του, σαν ένας σοφός παππούς που συγκεντρώνει τα παιδιά του, και είπε ότι είχε κάτι σημαντικό να μοιραστεί μαζί μας. Είπε ότι καταλάβαινε πως ίσως ήταν παράξενο να δίνει εκείνος συμβουλές στους γονείς του, αλλά ένιωθε υποχρεωμένος να το κάνει. Συνήθως ο Αλί μιλούσε πολύ λίγο, αλλά τότε πήρε τον χρόνο του και είπε στη Νιμπάλ, στην Άγια και σε μένα τι αγαπούσε περισσότερο στον καθένα μας. Τα λόγια του ζέσταναν τις καρδιές μας, κι έπειτα ζήτησε από τον καθένα μας να κάνει συγκεκριμένα πράγματα
Αυτό που ζήτησε από μένα ήταν: «Μπαμπά, δεν πρέπει ποτέ να σταματήσεις να δουλεύεις. Να συνεχίσεις να κάνεις τη διαφορά και να βασίζεσαι πιο συχνά στην καρδιά σου. Η δουλειά σου εδώ δεν έχει τελειώσει ακόμα». Έπειτα σταμάτησε για μερικά δευτερόλεπτα, ακούμπησε στην πλάτη της καρέκλας του -σαν’ να ήθελε να πει: «Η δική μου, όμως, δουλειά εδώ τελείωσε»- και είπε «Αυτό ήταν. Δεν έχω κάτι άλλο να πω».
Το βιβλίο είναι μια απόπειρα να εκπληρώσω την αποστολή που μου ανέθεσε το είδωλό μου για την ευτυχία. Για όσο ζω, θα κάνω την παγκόσμια ευτυχία προσωπική μου αποστολή, τη δική μου ιδέα-«πύραυλο» για τον Αλί.
Μέρος Α’: https://www.lecturesbureau.gr/1/mo-gawdat-part-a-1549a/
Η εξίσωση της ευτυχίας
MO GAWDAT
ΕΚΔΟΣΕΙΣ διόπτρα
