19 Ιούλ Ιουστινιανός & Θεοδώρα: Η ιστορία τους, έξω από τον πολύπλευρο και πολύπλοκο περίγυρό της, έχει τη θέση της σε ένα ανθολόγιο ζευγαριών ερωτικών συμβόλων (ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΟΛΤΗΣ) | Μέρος Γ’
Με κεντρικό πρωταγωνιστή το παλάτι και τους αυλικούς, η ηθική σήψη είχε εξαπλωθεί στη Βυζαντινή κοινωνία. Η μυρωδιά της επιχειρήθηκε να καλυφθεί με το ψέκασμα της θεοσέβειας. Η Θεοδώρα με τις τόσες ικανότητες ανέλαβε το ρόλο του αυστηρού Θεματοφύλακα για τη διαφύλαξη της δημόσιας ηθικής. Έκτισε μία «Μονή Μετανοίας» για τις γυναίκες εκείνες που θα επιθυμούσαν να εξαγνιστούν από τα κρίματα της πορνείας. Σύμφωνα με τον Προκόπιο η Μονή δεν πρέπει να πέτυχε απόλυτα στον σκοπό της, γιατί πολλές έγκλειστες μετανόησαν περισσότερο για τη μετάνοιά τους και πήδησαν από τα παράθυρα της Μονής εξαιτίας της μέχρι θανάτου πλήξης.
Αν η Θεοδώρα πρέπει να καταταγεί στις γυναικείες βασιλικές προσωπικότητες, θα αρκούσε και μόνο η στάση που πρόταξε στην περίφημη “Στάση το Νίκα»”. Το εσωτερικό αυτό γεγονός αναταραχής στην περίοδο της βασιλείας του Ιουστινιανού αποτέλεσε το σοβαρότερο κίνδυνο για την ίδια τη ζωή τους. Αυτή τη φορά οι φατρίες του Ιπποδρόμου, αρχικά οι Πράσινοι και στη συνέχεια από κοινού και οι Βένετοι, χρησιμοποιήθηκαν ως ο πυρήνας μιας οικονομικής διαμαρτυρίας κατά των πιεστικών οικονομικών μέτρων του Ιουστινιανού, που πήρε τη μορφή, μετά από αψυχολόγητα κατασταλτικά μέτρα, αληθινής επανάστασης με τη συμμετοχή όλου του λαού, που κραύγαζε «Νίκα», δηλαδή την ιαχή με την οποία απαιτούσαν οι θεατές να νικήσει η ομάδα τους στον Ιππόδρομο. Οι πυρπολισμοί και οι λεηλασίες γενικεύτηκαν και πολιορκήθηκε το Παλάτιο. Ο Ιουστινιανός επιχείρησε να κατευνάσει τα πλήθη με τα λόγια του, όπως άλλοτε ο Αναστάσιος. Απέτυχε και αποσύρθηκε κάτω από ύβρεις και αποδοκιμασίες. Είναι οι περιστάσεις εκείνες που ο αυτοκράτορας έχει το φόβο και της εσωτερικής αντίδρασης φιλόδοξων ανακτορικών. Η φρουρά δεν ήταν διατεθειμένη να στραφεί κατά του όχλου και προτάθηκε ως λύση να βγει κρυφά ο αυτοκράτορας και να επιστρέφει με το στρατό, που ήταν εκτός πόλης. ‘Ήταν φανερός ο φόβος του, ότι θα φονευόταν από τα πλήθη μέσα στο Παλάτιο.
Εδώ πραγματικά αναδείχθηκε το μεγαλείο μιας αλύγιστης αυτοκράτειρας. Η Θεοδώρα στο ύφος της στιγμής και με το ύφος της σθεναρής συνέπειας της βασιλικής εξουσίας, άρθρωσε λόγους ιστορικούς: «Κάθε άνθρωπος που έρχεται στο φως της ζωής δε θα αποφύγει το θάνατο και να τραπεί σε φυγή ένας βασιλιάς είναι απαράδεκτο».
Η ίδια δεν διανοείται να εκβάλει την «αλουργίδα» και δεν θέλει να ζήσει ούτε ώρα, αν δεν Θα την προσφωνούν Δέσποινα.
«Εάν εσύ θέλεις, εδώ είναι τα πλοία και μπορείς να σωθείς. Εμένα μου αρέσει η παλαιά ρήση «ως καλόν εντάφιον η βασιλεία εστί» («είναι καλό σάβανο η βασιλεία»).
Τέτοια εμπνευσμένα λόγια αλλάζουν την πορεία της ιστορίας. Όλοι συγκλονίστηκαν και το σχέδιο καταστολής, που εκπόνησαν, έφερε γρήγορα σε επιτυχημένο τέλος ο Βελισάριος.
Η Θεοδώρα, αφού συμπαραστάθηκε στις ασθένειες του συζύγου της, ιδιαίτερα κατά τον μεγάλο λοιμό του έτους 542, όταν και επέδειξε αποφασιστική δύναμη για να συγκρατήσει τις ισορροπίες στο στράτευμα, πέθανε το έτος 548.
Με την ίδια μεγαλοπρέπεια και την ίδια υποκρισία της άρχουσας τάξης και του πλήθους, όπως στο γάμο της, έγινε και η πένθινη τελετή. Σύμφωνα με το τελετουργικό ο μεγάλος τελετάρχης αναφώνησε τρεις φορές: “Έξελθε Βασίλισσα! Ο Βασιλεύς των Βασιλέων, ο Κύριος των Κυρίων σε καλεί!”.
Ανάμεσα σε ψαλμούς, ύμνους και χιλιάδες αναμμένες λαμπάδες, κανείς δεν ξέρει αν ο ειλικρινής ήχος και το γνήσιο φως, ήσαν αυτά που υπερίσχυαν.
Ο Ιουστινιανός συνέχισε το μεγάλο έργο για το οποίο έμεινε στην ιστορία και πέθανε το έτος 565, αφού ήταν ουσιαστικός ηγεμόνας της αυτοκρατορίας για πενήντα περίπου χρόνια και αυτοκράτορας για τριάντα οκτώ χρόνια. Η τελευταία εκδήλωση της αγάπης του για τη Θεοδώρα αποκαλύφθηκε τα τελευταία χρόνια πάνω στα δοκάρια της στέγης της περίφημης Μονής της Αγίας Αικατερίνης, στη χερσόνησο του Σινά. Η Θεοδώρα ήταν οπαδός του Μονοφυσιτισμού και η Μονή, που ολοκλήρωσε ο Ιουστινιανός, ήταν η εστία του Χαλκηδονιακού Ορθόδοξου Μοναχισμού. Εκεί, στον Ένα Θεό, το Μονογενή Υιό Του και τους αγίους Του, στήριξε τη μνήμη και την ανάπαυση της αγαπημένης του συντρόφου με την εξής εγχάρακτη επιγραφή: «Υπέρ μνήμης και αναπαύσεως της γενομένης ημίν βασιλίδος Θεοδώρας».
Στο φωτεινό και μαζί σκοτεινό φόντο της βυζαντινής ιστορικής διαδρομής που φωτογραφήσαμε, η προσωπική επαφή των πρωταγωνιστών μένει αναλλοίωτη στο πραγματικό θεμέλιο μιάς έντονης και ώριμης αγάπης. Αν η δυναμική αυτοκράτειρα υποδύθηκε κάποια στιγμή στη βασιλική της ζωή ξανά την ηθοποιό Θεοδώρα σε ελευθέριο ρόλο και το παράδειγμα της φίλης της την μπόλιασε με τον πειρασμό της απιστίας, η συζυγική της αγάπη έχει καλύψει κάθε ατόπημα.
Η ιστορία προσώπων, που τρέφεται ακόμα και με ψίχουλα από ηδυπαθή γεύματα, δεν φαίνεται να τροφοδοτήθηκε στο σημείο αυτό και το αυτοκρατορικό ζευγάρι στο προσκήνιο της πολύπλευρης παρουσίας του δεν σκιάστηκε από συγκεκριμένη παρεκτροπή στην ερωτική του ζωή.
Δύο χαρακτήρες με κοινά στοιχεία τον εγωισμό και τη φιλοδοξία, με την εξουσία στα χέρια τους και τη ραδιουργία κρυφό τους όπλο, συμβίωσαν ως εραστές επί τρία χρόνια, ξεπέρασαν εμπόδια και ενώθηκαν ως σύζυγοι επί είκοσι τρία χρόνια. Συγκυβέρνησαν επί είκοσι ένα χρόνια σε δύσκολες περιστάσεις με κοινό συμφέρον την κυριαρχία της αυτοκρατορίας και τη δύναμη του θρόνου. Μία δύναμη, που μετά από αυτούς έγινε η Κίρκη, η οποία μεταμόρφωσε γυναίκες σε σκληρούς αυτοκράτορες, ώστε ο τίτλος στο πρόσωπό τους να παραμένει αρσενικός: «Βασιλεύς Αυτοκράτωρ». Όπως άλλες Θεοδώρες, η σύζυγος του αυτοκράτορα Θεόφιλου, η κόρη του Κωνσταντίνου Η’, συμβασίλισσα με την αδελφή της Ζωή και μετά μόνη «Βασιλεύς Αυτοκράτωρ» και η διαβόητη Ειρήνη η Αθηναία, σύζυγος του Λέοντα Δ’, που χωρίς μητρικό και ανθρώπινο συναίσθημα έγινε ο μοιραίος «Βασιλεύς» που τύφλωσε το γιο της.
Η Θεοδώρα και ο Ιουστινιανός διατήρησαν την προσωπική και συναισθηματική τους ζωή, βρίσκοντας χρόνο να αναζωογονούν την επιθυμία του ενός για τον άλλον, όμορφη πάντα και παιχνιδιάρα εκείνη μαζί του, γλυκός και σταθερά πιστός αυτός μέχρι το θάνατό της. Σίγουρα κάτι σταθερό και βαθύ τους ένωνε. Για αυτό η ιστορία τους, έξω από τον πολύπλευρο και πολύπλοκο περίγυρό της, έχει τη θέση της σε ένα ανθολόγιο ζευγαριών ερωτικών συμβόλων.
Μέρος Α’: https://www.lecturesbureau.gr/1/ioustinianos-and-theodora-part-a-2235a/
Μέρος Β’: https://www.lecturesbureau.gr/1/ioustinianos-and-theodora-part-b-2235b/
ΕΡΩΤΙΚΟΙ ΘΡΥΛΟΙ & ΙΣΤΟΡΙΕΣ: ΖΕΥΓΑΡΙΑ ΣΥΜΒΟΛΟ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΟΛΤΗΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΘΗΝΑ 2018
Εικόνα: https://www.diggitmagazine.com/articles/empress-theodora-feminist-dawn-middle-ages
