03 Μάι Μορφές Επικοινωνίας | Μέρος Γ’ (VIRGINIA SATIR)
Κάθε άλλο παρά εύκολο είναι να σπάσεις τα παλιά συνηθισμένα πρότυπα και να υιοθετήσεις την ευθύτητα. Ένας τρόπος για να βοηθηθείς, ώστε να πετύχεις αυτό το σκοπό, είναι να μάθεις πως μερικοί από τους φόβους σου σε κρατάνε μακριά από την ευθύτητα. Για να αποτρέψουμε την απόρριψη, που τόσο φοβόμαστε, έχουμε την τάση να φοβερίζουμε τους εαυτούς μας με τους παρακάτω τρόπους:
1. Μπορεί να κάνω λάθος.
2. Ίσως κάποιου να μην του αρέσει.
3. Κάποιος θα με κριτικάρει.
4. Μπορεί να φερθώ αυταρχικά.
5. Εκείνη θα νομίσει πως δεν αξίζω.
6. Ο κόσμος μπορεί να σκεφτεί ότι δεν είμαι τέλειος.
7. Μπορεί να φύγει αυτός.
Όταν μπορέσεις να απαντήσεις στον εαυτό σου με τις παρακάτω φράσεις στις προηγούμενες δηλώσεις, τότε πράγματι θα έχεις πετύχει την ωρίμανσή σου:
1. Ασφαλώς θα κάνω σφάλματα αν αποφασίσω να δράσω και μάλιστα σε νέους τομείς.
2. Το θεωρώ βέβαιο ότι σε κάποιον δε θ’ αρέσει αυτό που κάνω. Δεν αρέσουν σ’ όλους τα ίδια πράγματα.
3. Ναι, κάποιος μπορεί να με κριτικάρει. Αλήθεια, δεν είμαι τέλειος. Κάποια κριτική είναι χρήσιμη.
4. Σίγουρα! Κάθε φορά που μιλάω και διακόπτω τους άλλους φέρομαι αυταρχικά.
5. Ίσως λοιπόν εκείνη να σκεφτεί πως δεν αξίζω τίποτα. Μπορώ να επιζήσω μετά από αυτό; Ίσως καμιά φορά να μην είμαι και τόσο έξυπνος. Καμιά φορά ο άλλος «με δουλεύει». Μπορώ να ξεχωρίσω τη διαφορά;
6. Αν σκέφτομαι ότι πρέπει να είμαι τέλειος, το πιθανότερο είναι ότι θα βρίσκω συνέχεια ατέλειες.
7. Λοιπόν εκείνος φεύγει. Ίσως αυτό να είναι το καλύτερο κι έπειτα, έτσι κι αλλιώς, εγώ δε θα χαθώ.
Κρατώντας μια τέτοια στάση, όπως στις παραπάνω περιπτώσεις, θα μπορείς να στέκεσαι γερά στα πόδια σου. Δε θα ‘ναι εύκολο ούτε ανώδυνο. Θα γίνει ευκολότερο, αν μπορέσουμε να γελάμε με τον εαυτό μας. Θα ωριμάσεις και θα εκτιμάς τον εαυτό σου. Το αποτέλεσμα αξίζει την προσπάθεια.
Χωρίς να θέλω να προσβάλω κανένα, πιστεύω ότι, από όσα μεταχειριζόμαστε για να φοβίζουμε τον εαυτό μας, τα οποία επηρεάζουν και την αυτεκτίμησή μας, τα περισσότερα δεν είναι παρά φουρτούνα στην τσαγιέρα μας. Μας δίνεται η ευκαιρία να δούμε την αστεία πλευρά στον τρόπο που μεταχειριζόματε τον εαυτό μας. Κατάφερνα και μ’ έναν άλλο τρόπο να ξεπερνάω όλες αυτές τις φοβέρες, ρωτώντας τον εαυτό μου αν θα ζήσω στην περίπτωση που όλοι αυτοί οι φανταστικοί φόβοι μου αποδειχτούν αληθινοί. Αν μπορούσα να απαντήσω ναι, τότε ήμουνα πολύ καλά. Τώρα μπορώ και απαντώ «ναι» σ’ όλα αυτά.
Δε θα ξεχάσω πόση εντύπωση μου έκανε η ανακάλυψη ότι κι άλλοι άνθρωποι βασανίζονταν από τους ίδιους ανόητους φόβους.
Για χρόνια νόμιζα πως μόνο εγώ παιδευόμουν μ’ αυτά κι έκανα ό,τι περνούσε από το χέρι μου, για να ξεγελάσω τους άλλους, προσπαθώντας ταυτόχρονα να κρύψω την αγωνία μου. Με τρόμαζε η σκέψη: «Τι θα συμβεί αν κάποιος το ανακαλύψει;» Ε, λοιπόν, τι το φοβερό θα συνέβαινε; Τώρα ξέρω πως όλοι με παρόμοια πράγματα φοβίζουμε τον εαυτό μας.
Θα το κατάλαβες πια, πως αυτή η ανταπόκριση με ευθύτητα δεν αποτελεί καμιά μαγική συνταγή. Είναι ένας τρόπος να αντιμετωπίζεις πραγματικούς ανθρώπους σε πραγματικές καταστάσεις και να συμφωνείς, γιατί πραγματικά το θέλεις, όχι γιατί πρέπει να ευχαριστήσεις τον άλλο. Η ευθύτητα σου επιτρέπει να χρησιμοποιείς το μυαλό σου ελεύθερα, όχι όμως σε βάρος των συναισθημάτων σου. Σε βοηθάει επίσης v’ αλλάζεις πορεία, γιατί το θέλεις και γιατί το έχεις ανάγκη κι όχι γιατί κοιτάς πώς να ξεμπλέξεις.
Η ευθεία ανταπόκριση σου δίνει τη δυνατότητα να ζεις σαν ολοκληρωμένο άτομο: πραγματικό, σε επαφή με το κεφάλι σου, με την καρδιά σου, με τα συναισθήματα και με το σώμα σου. Με την εμμονή σου στην ευθύτητα θα αποκτήσεις ακεραιότητα, εντιμότητα, δεσμεύσεις, οικειότητα, αξιοσύνη, δημιουργικότητα και την ικανότητα να καταπιάνεσαι πραγματικά με πραγματικά προβλήματα. Οι άλλοι τέσσερις τύποι επικοινωνίας έχουν αποτέλεσμα την αμφίβολη ακεραιότητα, τις δεσμεύσεις έπειτα από παζαρέματα, αχρειότητα, μοναξιά, φτηνή απόδοση, συστηματικό στραγγαλισμό και καταστρεπτική απασχόληση με προβλήματα ψευδαισθήσεων.
Χρειάζονται κότσια, κουράγιο, κάποιες νέες πεποιθήσεις και ικανότητες, για ν’ ανταποκρίνεσαι με ακλόνητη ευθύτητα. Δε γίνεται να τη μιμηθείς.
Οι άνθρωποι διψάνε για ευθύτητα, ειλικρίνεια, εμπιστοσύνη. Μόλις το συνειδητοποιήσουν και βρουν το κουράγιο να το επιχειρήσουν, μειώνουν την απόσταση που τους χωρίζει από τους άλλους.
Τα συνειδητοποίησα όλα αυτά με δυσκολία, με δοκιμές, σφάλματα και επιμονή, προσπαθώντας να βοηθήσω ανθρώπους που είχαν σοβαρά προβλήματα ζωής. Ανακάλυψα ότι γιατρεύονταν όταν έβρισκαν την καρδιά τους, τα συναισθήματά τους, το σώμα τους και το μυαλό τους. Αυτή η διαδικασία τους ξανάφερνε πάλι κοντά με την ψυχή τους, άρα και με την ανθρωπιά τους. Μπορούσαν τότε να εκφραστούν σαν ολοκληρωμένα άτομα κι έτσι ν’ αποκτήσουν περισσότερη αυτεκτίμηση, στοργικές σχέσεις και να βγουν από τη θεραπεία τους με ικανοποιητικά αποτελέσματα. Τίποτα απ’ όλα αυτά δε θα μπορούσε να γίνει με κάποιον από τους άλλους τέσσερις ανάπηρους τρόπους επικοινωνίας.
Απ’ ότι έχω καταλάβει μέχρι τώρα, προσπάθησα να καταλήξω στη διατύπωση προβλέψεων για κάθε καινούργια ομάδα που συναντώ, Γενικά, 50% λένε «ναι», ό,τι κι αν αισθάνονται ή σκέπτονται (συμβιβασμός), 30% λένε «όχι», άσχετα με το τι αισθάνονται ή σκέπτονται (μομφή), 15% δε λένε ούτε ναι ούτε όχι και δε δίνουν καμιά ένδειξη για τα συναισθήματά τους (υπολογισμός), και 0,5% συμπεριφέρονται σαν το ναι, το όχι ή οποιοδήποτε συναίσθημα vα μην υπάρχει (παραπλάνηση). Μένουν μόνο 4,5% που φέρονται γνήσια, με ευθύτητα. Οι συνάδελφοι μου λένε ότι είμαι αισιόδοξη και ότι μόνο το 1% του πληθυσμού μας πιθανότατα προτιμάει την ευθύτητα στην ανταπόκριση. (Το ξαναλέω πως δεν πρόκειται για έρευνα, αλλά για εντυπώσεις από την κλινική δουλειά.)
Για να το πω χοντρά και σταράτα, φαινόμαστε σαν μια παρέα από απατεώνες του συναισθήματος, που κρύβονται σκαρώνοντας παιχνίδια ο ένας στον άλλο, κι αυτό το ονομάζουμε κοινωνία.
Αν θέλουμε να αρρωστήσουν τα κορμιά μας, να μην έχουμε δεσμούς με τους συνανθρώπους μας, να σπαταλάμε ανώφελα τη θαυμαστή δύναμη του μυαλού μας και να καταντήσουμε μουγγοί, κουφοί και τυφλοί, δεν έχουμε παρά να συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε μόνο τους τέσσερις ανάπηρους τύπους επικοινωνίας. Μες’ απ’ την καρδιά μου βγαίνουν όσα γράφω εδώ. Πιστεύω ότι στην ανημποριά και στη συναίσθηση της έλλειψης αγάπης, αυτεκτίμησης και ικανότητας περιλαμβάνονται όλες οι πραγματικές, ανθρώπινες πληγές σε τούτο τον κόσμο. Ορισμένα είδη επικοινωνίας διαιωνίζουν αυτή την κατάσταση, που άλλα μπορούν να την αλλάξουν. Αφού καταλαβαίνουμε και αναγνωρίζουμε την ευθύτητα στην ανταπόκριση, μπορούμε να μάθουμε και να την εφαρμόζουμε.
Θα ήθελα να δω κάθε ανθρώπινο πλάσμα να δίνει αξία στον εαυτό του, να τον εκτιμά, Και να αισθάνεται ολοκληρωμένο, δημιουργικό, ικανό, υγιές, εύκαμπτο, ωραίο και στοργικό.
Παρ’ όλες τις υπερβολές μου για τους τέσσερις πρώτους τύπους επικοινωνίας (μπορεί να φάνηκαν ακόμη και διασκεδαστικοί), αναφέρομαι με την πιο βαθιά σοβαρότητα στην καταστρεπτική φύση τους. Στο επόμενο κεφάλαιο, όταν θα παίζετε τα παιχνίδια που έφτιαξα, θα βιώσετε ακριβώς ό,τι αντιπροσωπεύουν αυτοί οι τύποι επικοινωνίας. Θα καταλάβετε πολύ γρήγορα το τίμημα που πληρώνει το κορμί σας, την έλλειψη εμπιστοσύνης που εγκαθίσταται στις σχέσεις σας και τα ανόητα, απογοητευτικά και πολλές φορές καταστροφικά αποτελέσματά τους.
Μέρος Α’: http://www.lecturesbureau.gr/1/forms-of-communication-part-a-771/
Μέρος Β’: http://www.lecturesbureau.gr/1/forms-of-communication-part-b-772/
Πλάθοντας ανθρώπους
Βιρτζίνια Σατίρ
Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ
Εικόνα: Wire drawing sketch man | https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/originals/9f/72/ba/9f72bacefbcecd76e356b6ca90255100.jpg
