29 Ιούν Γιατί κοιτάς τα ξένα βάσανα, κακοηθέστατε άνθρωπε, με μάτι κοφτερό, αλλά παραβλέπεις τα δικά σου; (ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ) | Μέρος Α’
ΠΕΡΙ ΠΟΛΥΠΡΑΓΜΟΣΥΝΗΣ
Τέτοιο (νόσημα του νου), επί παραδείγματι, είναι η πολυπραγμοσύνη, που είναι επιθυμία να μαθαίνουμε τα κακά των άλλων, ασθένεια που δεν θεωρείται απαλλαγμένη ούτε από φθόνο ούτε από κακοήθεια:
Γιατί κοιτάς τα ξένα βάσανα, κακοηθέστατε άνθρωπε,
με μάτι κοφτερό, αλλά παραβλέπεις τα δικά σου;
Μετάφερε απ’ έξω την πολυπραγμοσύνη σου και στρέψε την προς τα μέσα· αν σε χαροποιεί ν’ ασχολείσαι με την έρευνα των κακών, έχεις πολλά ν’ ασχοληθείς μέσα στο ίδιο σου το σπίτι: “Όσα τα νερά που κυλούν από τον Αλιζόνα, όσα τα φύλλα γύρω από τη δρυ”, τόσα σφάλματα θα βρεις στη δική σου ζωή και πάθη στην ψυχή σου και αμέλειες των καθηκόντων σου.
Όπως, δηλαδή, ο Ξενοφών λέει πως οι καλοί νοικοκυραίοι έχουν ιδιαίτερο μέρος για τα θυσιαστικά σκεύη και ιδιαίτερο μέρος για τα σκεύη του φαγητού, και ότι τα γεωργικά εργαλεία πρέπει ν’ αποθηκεύονται αλλού και χωριστά από αυτά τα πολεμικά όπλα, έτσι κι εσύ έχεις κατά μέρος κάποια παρακαταθήκη ελαττωμάτων που προέρχονται από φθόνο, άλλη αυτών που προέρχονται από ζήλια, άλλη από δειλία και άλλη από ασημαντολογία.
Πήγαινε κοντά τους, εξέτασέ τα. Φράξε τα παράθυρα και τα παραπόρτια της πολυπραγμοσύνης σου που ανοίγουν κατά τη μεριά του γείτονά σου και άνοιξε άλλα που οδηγούν προς τη δική σου, προς τα διαμερίσματα των ανδρών, προς τα διαμερίσματα των γυναικών, προς τα δωμάτια των υπηρετών σου.
Εδώ αυτή η πολυπραγμοσύνη και η ανάγκη σου να τα μαθαίνεις όλα θα βρουν απασχόληση που δεν θα είναι άχρηστη ούτε κακοήθης αλλά χρήσιμη και σωτήρια, αν πει ο καθένας στον εαυτό του:
Πού έσφαλλα; Τι καλό έκανα; Ποιο καθήκον παραμέλησα;
Εμείς όμως, ενώ αντιμετωπίζουμε τα δικά μας με μεγάλη νωθρότητα, άγνοια και αμέλεια, αναμειγνυόμαστε στις οικογένειες των άλλων· ο παππούς του γείτονά μας ήταν Σύρος και η γιαγιά του Θρακιώτισσα, ο δείνα χρωστάει τρία τάλαντα και δεν πλήρωσε τους τόκους.
Εξετάζουμε ακόμα και τέτοια θέματα, όπως από που επέστρεφε η γυναίκα του τάδε, και τι κουβέντιαζαν μεταξύ τους ο τάδε και ο δείνα στη γωνία.
Ο Σωκράτης όμως τριγύριζε ψάχνοντας να βρει με ποια επιχειρήματα έπειθε ο Πυθαγόρας· ο Αρίστιππος, επίσης, όταν συνάντησε τον Ισχόμαχο στην Ολυμπία, τον ρώτησε με ποιο τρόπο συζήτησης κατόρθωνε ο Σωκράτης να επηρεάζει σε τέτοιο βαθμό τους νέους.
Όταν, λοιπόν, ο Αρίστιππος κατάφερε να συλλέξει μερικούς σπόρους και δείγματα των λόγων του, συγκινήθηκε τόσο πολύ που κατέρρευσε σωματικά, χλόμιασε και αδυνάτισε· τελικά έπλευσε στην Αθήνα και κατασίγασε τη δίψα που τον έκαιγε πίνοντας από την ίδια την πηγή και ασχολήθηκε με τη μελέτη του ίδιου του άνδρα και των λόγων και της φιλοσοφίας του, της οποίας τελικός σκοπός ήταν ν’ αναγνωρίσει κάποιος τα κακά του εαυτού του και ν’ απαλλαγεί από αυτά.
Ωστόσο υπάρχουν μερικοί που δεν αντέχουν ν’ αντιμετωπίσουν τη δική τους ζωή, θεωρώντας την εξαιρετικά δυσάρεστο θέαμα, ή να ρίξουν στον εαυτό τους, σαν φως τον λογισμό και να τον φέρουν ολόγυρα, αλλά η ψυχή τους, όντας γεμάτη από κάθε λογής κακά, φρίττοντας και τρομάζοντας απ’ όσα βρίσκονται μέσα της, πηδάει έξω και τριγυρνάει στα ξένα, αρχίζει να βόσκει εκεί και να παχαίνει την κακοήθεια της. Όπως, δηλαδή, το κατοικίδιο πουλί, ενώ η δική του τροφή βρίσκεται δίπλα του, χώνεται σε μια γωνιά και σκαλίζει εκεί
όπου ίσως φαίνεται ένα μόνο σπυρί κριθάρι μέσα στις κοπριές,
κατά παρόμοιο τρόπο οι πολυπράγμονες, προσπερνώντας θέματα και ιστορίες που είναι εκτεθειμένα σε κοινή θέα και ζητήματα των οποίων την έρευνά του δεν εμποδίζει κανείς ούτε ενοχλείται αν γνωστοποιηθούν, διαλέγουν τα κρυμμένα και τα άγνωστα προβλήματα κάθε σπιτιού.
Μέρος Β’: http://www.lecturesbureau.gr/1/why-do-you-look-at-the-alien-suffering-part-b-1374/
ΗΘΙΚΑ -ΤΟΜΟΣ 13
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ
ΕΚΔΟΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ
Εικόνα: http://www.marcisovsky.com/photo/54394/246
