25 Δεκ ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΣ | Μερος Α’
Ο Θεόφραστος, γιος του γναφέως Μελάντα, καταγόταν από την Ερεσό, στη νοτιοδυτική ακτή της Λέσβου, και γεννήθηκε το 372 ή 371 π.Χ., δεκαπέντε περίπου χρόνια μετά την ίδρυση της Ακαδημίας από τον Πλάτωνα.
Το αρχικό του όνομα ήταν Tύρταμος, αλλά αργότερα ο Αριστοτέλης θα τον μετονομάσει σε Θεόφραστο για το θεϊκό τρόπο της ευγλωττίας του.
Λέγεται ότι μαθήτευσε στην πατρίδα του κοντά σε κάποιον Άλκιππο και ότι κατόπιν πήγε στην Αθήνα (ίσως στο 355 π.Χ.), όπου παρακολούθησε τις διαλέξεις του Πλάτωνα. Αν η πληροφορία αληθεύει, τότε ο νεαρός Θεόφραστος θα είχε τη μοναδική ευκαιρία να συναναστραφεί στην Ακαδημία όχι μόνο με τον ιδρυτή της σχολής, αλλά και με τον Σπεύσιππο, τον Ξενοκράτη, και προπάντων τον Αριστοτέλη, μαθητή τότε του Πλάτωνα.
Στη διάρκεια της κοινής τους μαθητείας στην Ακαδημία τα δύο σπουδαία πνεύματα, Αριστοτέλης και Θεόφραστος, θα πρέπει να συνδέθηκαν με αμοιβαία εκτίμηση και θαυμασμό, ο οποίος εκφράστηκε με το γεγονός ότι οι δύο άνδρες έγιναν στο εξής αχώριστοι συνοδοιπόροι στη γνώση και τη ζωή.
Μετά το θάνατο του Πλάτωνα το 348/7 π.Χ. η Ακαδημία πέρασε στα χέρια του Σπεύσιππου. Ο Αριστοτέλης αποχωρεί και μαζί με τον Ξενοκράτη και το Θεόφραστο πηγαίνουν πρώτα στον Αταρνέα, στη Λυδία, κοντά στον Πρόξενο, κηδεμόνα του Αριστοτέλη μετά το θάνατο του πατέρα του Νικόμαχου, και κατόπιν στην Άσσο της Τρωάδας, όπου ήταν ήδη εγκατεστημένοι οι Κορίσκος και Έραστος, μαθητές του Πλάτωνα. Ο Ερμείας, ηγεμόνας του Αταρνέως, άνθρωπος με πνευματικά ενδιαφέροντα, πρόσφερε στον Αριστοτέλη και το περιβάλλον του τη δυνατότητα να αναπτύξουν στην Άσσο μια έντονη δραστηριότητα έρευνας και μελετών.
Ωστόσο ο Ερμείας. Ο οποίος στα τελευταία χρόνια της ηγεμονίας του είχε συνδεθεί με τη μακεδονική πολιτική στην Ασία, συνελήφθη το 345/4 από το στρατηγό του περσικού στρατού Μέντορα και αργότερα σταυρώθηκε στα Σούσα, αφού πρώτα αρνήθηκε να συνεργαστεί με τους Πέρσες και να αποκαλύψει τα σχέδια του Φιλίππου.
Ο Αριστοτέλης ταράχτηκε πολύ από το γεγονός και έγραψε ένα επίγραμμα για το μνημείο του Ερμεία στους Δελφούς καθώς και έναν ύμνο προς τιμήν του.
Μετά τα γεγονότα στον Αταρνέα και την Άσσο, ο Αριστοτέλης, ο Ξενοκράτης και ο Θεόφραστος μετακινήθηκαν στη Μυτιλήνη, κοντά στη πατρίδα του Θεόφραστου Ερεσό, όπου και έμειναν για δύο χρόνια, αναπτύσσοντας έντονη ερευνητική δραστηριότητα, ως τη στιγμή (343/2 π.Χ.) κατά την οποία ο Φίλιππος κάλεσε τον Αριστοτέλη στη μακεδονική αυλή ως δάσκαλο του νεαρού Αλέξανδρου.
Γύρω στο 335/4 ο Αριστοτέλης ίδρυσε στην Αθήνα τη δική του σχολή και ο Θεόφραστος έγινε ένα από τα εξέχοντα μέλη της. Επειδή ο Αριστοτέλης ως μέτοικος δεν είχε το δικαίωμα να αποκτήσει ακίνητη περιουσία, έκανε τις διαλέξεις του στον υπόστεγο χώρο (περίπατος) του γυμνασίου που ονομαζόταν Λύκειο από το κοντινό ιερό του Απόλλωνος Λυκείου.
Η καθημερινή ζωή στο πλαίσιο της σχολής είχε εν μέρει τυποποιηθεί. Το πρωί ήταν αφιερωμένο στα πιο δύσκολα φιλοσοφικά θέματα για τους πλέον προχωρημένους στη φιλοσοφία (εωθινός περίπατος). Το απόγευμα τα μαθήματα αφορούσαν έναν ευρύτερο κύκλο και είχαν έναν περισσότερο ρητορικό χαρακτήρα (δειλινός περίπατος).
Οι μαθητές συγκεντρώνονταν τακτικά με τον δάσκαλό τους για να φαν και να πιούν σε κοινά συμπόσια με βάση έναν κανονισμό που επεξεργάστηκε ο ίδιος ο Αριστοτέλης.
Ο θάνατος του Αλέξανδρου το 323 π.Χ. έδωσε την ευκαιρία στους Αθηναίους να εκφράσουν τα αντιμακεδονικά τους αισθήματα εξεγειρόμενοι εναντίον του Αντίπατρου, του αντιβασιλέα που είχε ορίσει ο Αλέξανδρος. Αυτή η εξέλιξη είχε ως αποτέλεσμα ο Αριστοτέλης να αναγκαστεί να καταφύγει στη Χαλκίδα, σε κτήμα της μητέρας του Φαιστίδας, όπου και πέθανε σύντομα (322 π.Χ.).
Ο Θεόφραστος όλο το διάστημα, μετά την αναχώρηση του Αριστοτέλη από την Αθήνα και τον θάνατό του, έμεινε στην πόλη ως επικεφαλής της σχολής, επιλεγμένος από τον ίδιο τον Αριστοτέλη, και οδήγησε σε μια εκπληκτική άνθηση: απέκτησε περιουσία για τη σχολή και λέγεται ότι είχε 2000 μαθητές, ένας αριθμός οπωσδήποτε υπερβολικός, που όμως θέλει να εκφράσει την απήχηση του Θεόφραστου ως δασκάλου.
Ακολουθεί β’ μέρος
ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ
Θεόφραστος
Εκδόσεις ΖΗΤΡΟΣ
Εικόνα: http://www.lesvosgreece.gr/el/o-eresios-filosofos-theofrastos
