02 Απρ Συνδέοντας τις κουκκίδες (ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ)
Για να κατανοήσουμε τι σημαίνουν τα στερεότυπα και πώς αυτά επηρεάζουν τη στρατηγική σκέψη, προσπαθήστε να απαντήσετε στο απλό ερώτημα που ακολουθεί (έχετε περίπου δύο λεπτά στη διάθεσή σας).
ΕΡΩΤΗΜΑ: Στο παραπάνω σχήμα βλέπετε 9 κουκκίδες. Στόχος σας είναι να σχεδιάσετε σε μια κόλλα τις εννέα κουκκίδες και με το στιλό σας να περάσετε «μονοκοντυλιά» και από τις 9 κουκκίδες, με τέσσερα (το πολύ!) ευθύγραμμα τμήματα.
Σημείωση 1: Μονοκοντυλιά – σημαίνει ότι, από τη στιγμή που θα αρχίσετε να κάνετε το πρώτο ευθύγραμμο τμήμα μέχρι και το τέταρτο ευθύγραμμο τμήμα, ΔΕΝ επιτρέπεται να σηκώσετε το μολύβι σας από το επίπεδο της κόλλας σας.
Σημείωση 2: Κάθε φορά που ένα ευθύγραμμο τμήμα περνάει από μία κουκκίδα, αυτό μετράει σαν μία γραμμή.
Σημείωση 3: Μπορείτε να ξεκινήσετε από όποιο σημείο επιθυμείτε και να καταλήξετε σε όποιο σημείο επιθυμείτε. Δεν υπάρχουν άλλοι περιορισμοί, εκτός από τον μέγιστο αριθμό των τεσσάρων ευθύγραμμων τμημάτων και τη “μονοκοντυλιά”.
Διαβάστε την επόμενη παράγραφο μόνο αφού έχετε απαντήσει (ή έστω έχετε προσπαθήσει να δώσετε απάντηση) στο πιο πάνω ερώτημα.
Ανεξάρτητα από το αν βρήκατε λύση ή όχι, θα πρέπει να μάθετε ότι περίπου το 90% όσων επιχειρούν να απαντήσουν στο ερώτημα αυτό δεν τα καταφέρνει. Γιατί, λοιπόν, η μεγάλη πλειονότητα των ατόμων κάνει λάθος σε ένα τόσο απλό πρόβλημα.
Αρχικά διότι θεωρούν ότι είναι ένα πρόβλημα που τους είναι ιδιαίτερα οικείο-γνώριμο και κατά συνέπεια δεν του δίνουν την πρέπουσα σημασία. Κατά δεύτερο λόγο, διότι η επιδίωξη των ατόμων είναι να βρεθεί μια γρήγορη απάντηση στο εύκολο αυτό πρόβλημα. Ρωτώντας καθέναν ξεχωριστά από αυτούς που απέτυχαν να απαντήσουν στο ερώτημα, προκύπτουν μερικά ενδιαφέροντα συμπεράσματα.
Οι περισσότεροι δε βλέπουν απαραίτητα στο Σχήμα 21 εννέα κουκκίδες. Βλέπουν ένα μεγάλο τετράγωνο (που δημιουργείται από τις εξωτερικές κουκκίδες) ή/και πολλά μικρότερα τετράγωνα ή παραλληλόγραμμα που δημιουργούνται από συνδυασμό κουκκίδων. Ξεκινούν λοιπόν συνήθως από την πάνω αριστερά κουκκίδα και χαράσσουν ευθύγραμμα τμήματα προσπαθώντας μέσα στο πλαίσιο του τετραγώνου να βρουν λύση. Δεν ξεφεύγουν από το τετράγωνο, όπως οι ίδιοι το δημιούργησαν από μόνοι τους
Είναι ενδιαφέρον ότι στην εκφώνηση του προβλήματος δεν υπάρχει πουθενά η λέξη «τετράγωνο» παρά μόνο η λέξη «κουκκίδες».
ΤΙ ΦΤΑΙΕΙ ΛΟΙΠΟΝ;
Φταίει ο τρόπος που καθένας από εμάς σκέφτεται. Φταίει το «νοητικό μοντέλο μας» ή «νοητικός χάρτης μας», τα «στερεότυπά» μας mental models, mental maps , stereotypes . Φταίει, με πιο απλά λόγια, η λειτουργία του εγκεφάλου μας (στη συνέχεια του κειμένου θα χρησιμοποιήσουμε κυρίως τη λέξη «στερεότυπο» για να περιγράψουμε τον τρόπο λειτουργίας του μυαλού μας).
Τα στερεότυπα μας επηρεάζονται καθοριστικά από την εκπαίδευσή μας, τον κοινωνικό μας περίγυρο, τις προσλαμβάνουσες παραστάσεις που καθένας μας έχει, και πολλούς άλλους παράγοντες. Είναι η εκπαίδευσή μας και η οικειότητα μας με το γεωμετρικό σχήμα του τετραγώνου (έναντι του ασαφούς «σχήματος» των εννέα κουκκίδων) εκείνη που μας οδήγησε να εγκλωβιστούμε στο τετράγωνο.
Οι ίδιοι θέσαμε τους περιορισμούς στο πρόβλημά μας, εγκλωβιστήκαμε εντός των περιορισμών μας και, δυστυχώς, λύση στο πλαίσιο του τετραγώνου δεν υπάρχει. Για να βρούμε λύση, θα πρέπει να σκεφτούμε έξω από το τετράγωνο (κουτί). Πιθανότατα να έχετε ακούσει την έκφραση «thinking outside the box» που χρησιμοποιούν ευρύτατα οι Αγγλοσάξονες.
Στρατηγική σκέψη και πρακτική
ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ