17 Μαρ “Ίσως ο Πλάτωνας δεν ήταν τόσο τρελός τελικά …”- Το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί στις μέρες μας με την πραγματικότητα (DANIEL MENDELSOHN)
*Απόσπασμα της συνέντευξης του συγγραφέα Daniel Mendelsohn στην Καρολίνα Μέρμηγκα 1/2/14
“Το πρόβλημα με την πραγματικότητα είναι, νομίζω, το κυρίαρχο πολιτιστικό γεγονός των ημερών μας”
Όταν αναφέρομαι στο πρόβλημα με την πραγματικότητα εννοώ την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, που είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων: ένας είναι η τεχνολογία (το διαδίκτυο, ο κινηματογράφος).
Έχουμε φτάσει σε ένα επίπεδο τεχνολογίας που μας επιτρέπει να δημιουργούμε τη δική μας πραγματικότητα, που είναι διαφορετική από αυτό που θεωρώ εγώ ως πραγματικότητα. Μπορούμε να ανατρέξουμε στον Πλάτωνα και στο επιχείρημα εναντίον της ποίησης, στην δυσπιστία απέναντι στη μίμηση: ότι δηλαδή υπάρχει μια πραγματικότητα, και οι καλλιτέχνες δεν χρησιμεύουν σε τίποτα γιατί μας παρουσιάζουν μιαν απομίμησή της. Θυμάμαι ως φοιτητής να σκέφτομαι, «αυτό είναι χαζό, αφού η ελληνική τραγωδία είναι τόσο προφανώς μη-ρεαλιστική». Αλλά σήμερα κάθε φορά που πάω, λ.χ., στον κινηματογράφο, το ξανασκέφτομαι. Δείτε, λ.χ., την ταινία JFKτου Όλιβερ Στόουν: υπήρχαν σημεία κινηματογραφημένα σαν ντοκιμαντέρ με ρεαλιστικό τρόπο, αλλά δεν ήταν αληθινά. Αυτό με έκανε να σκεφτώ ότι ίσως ο Πλάτωνας δεν ήταν τόσο τρελός τελικά, γιατί αυτή η νέα τεχνολογία μπορεί να αντιγράψει την πραγματικότητα τόσο πειστικά ώστε εγώ ίσως να μπορώ να καταλάβω τη διαφορά, αλλά αναρωτιέμαι αν η νέα γενιά μπορεί, για την οποία το τι είναι και τι δεν είναι αληθινό δεν είναι τόσο ξεκάθαρο.
Και μετά αναλογίζεται κανείς το διαδίκτυο, όπου έχουμε αυτό το κλίμα της «αυτο-παρουσίασης»: κάθονται όλοι με τα εσώρουχά τους και πληκτρολογούν, παρουσιάζοντας τις απόψεις τους στον κόσμο.
Και μετά σκέφτομαι κάτι άλλο που συμβαίνει σήμερα και θα ήταν, ακόμα και είκοσι χρόνια πριν, αδιανόητο: βλέπεις τους ανθρώπους να περπατούν στο δρόμο, αλλά δεν περπατούν στ’ αλήθεια: μιλάνε στο τηλέφωνο, ελέγχουν το χρηματιστήριο, ακούνε μουσική… Έχουμε την τεχνολογία που μας επιτρέπει να κατοικούμε στη δική μας πραγματικότητα –είσαι λοιπόν στην Πέμπτη Λεωφόρο αλλά δεν είσαι στ’ αλήθεια στην Πέμπτη Λεωφόρο, δεν βλέπεις την Πέμπτη Λεωφόρο, γιατί κατοικείς στη δική σου φούσκα. Κι αυτό μου θυμίζει ένα κλασικό ελληνικό ζήτημα: η λέξη idiot προέρχεται από το «ιδιώτης», που σημαίνει κάποιος που ζει ιδιωτικά, ιδιωτεύει. Για τους αρχαίους Αθηναίους, αν δραστηριοποιείσαι δημόσια ενώ έχεις μόνο ιδιωτικές υποθέσεις, είσαι ανόητος. Γιατί ο δημόσιος χώρος ήταν μόνο για τις δημόσιες υποθέσεις. Αν έφερνες τις ιδιωτικές σου υποθέσεις στον δημόσιο χώρο, ήσουν ένας ιδιώτης. Αλλά τώρα ζούμε σε έναν ολόκληρο κόσμο γεμάτο από ιδιώτες, όλοι αυτό κάνουν, παντού, στα τρένα, στα αεροπλάνα και στα βαπόρια, μιλάνε ακατάπαυστα.
Οπότε όλα συνωμοτούν στο να δημιουργείται ένα περιβάλλον όπου η διαχωριστική γραμμή μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού, του ατόμου και των άλλων (η δική μου πραγματικότητα και η πραγματικότητα των άλλων) δεν είναι ξεκάθαρη. Κι εγώ, που είμαι παλιομοδίτης, θεωρώ ότι αυτό είναι πολύ επικίνδυνο. Οι επιπτώσεις του είναι πολιτιστικές και πολιτικές. Όλη η έννοια της κοινωνίας, του «δημόσιου», έχει μετατοπιστεί. Η έννοια της πολιτείας έχει μετατοπιστεί. Γιατί δεν μπορείς να έχεις μια κοινωνία με συνοχή όταν απαρτίζεται από απομονωμένα, ασύνδετα άτομα.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, το τεχνολογικό μας περιβάλλον προωθεί την αίσθηση ότι η ατομική υπόθεση είναι το μέγιστο. Ο καθένας έχει τη δική του πραγματικότητα, τις δικές του υποθέσεις –είναι τόσο μη-αθηναϊκό! Τι είναι μια κοινωνία στην οποία όλοι κάθονται μέσα στη φούσκα τους και ασχολούνται με τα δικά τους;»
Daniel Mendelsohn
ΠΗΓΗ : booksjournal.gr
EIKONA : pinterest.com/martaeleuteri/jeremy/
