Πώς η NASA χρησιμοποίησε την τέχνη για να διαμορφώσει την εικόνα μας για το μέλλον

03 Μαρ Πώς η NASA χρησιμοποίησε την τέχνη για να διαμορφώσει την εικόνα μας για το μέλλον

Η πρώτη φωτογραφία της Γης, η Earthrise (1968), που τραβήχτηκε από ανθρώπινο χέρι, αποτυπώνει τον πλανήτη μας να ξεπροβάλλει διστακτικά μέσα από το βαθύ σκοτάδι του διαστήματος. Χάρη στην περίοδο της εξερεύνησης του διαστήματος (Space Age), η ανθρωπότητα μπόρεσε επιτέλους να δει την πρώτη ολοκληρωμένη εικόνα του σπιτιού της. Επτά χρόνια μετά, ξεκίνησε να ονειρεύεται ένα μέλλον ανάμεσα στ’αστέρια.

Το 1975, οι επιστήμονες του Ames Research Center της NASA στο Mountain View της California άρχισαν να εκφράζουν ιδέες για το πώς θα μπορούσαν οι άνθρωποι να κατοικήσουν άλλους πλανήτες. Ο Rick Guidice ήταν γραφίστας με αρχιτεκτονικό υπόβαθρο, ο οποίος εργαζόταν ανεξάρτητα όταν η NASA του ζήτησε να αποδώσει καλλιτεχνικά αυτές τις ιδέες. Η ομάδα του Mountain View εμπνεύστηκε τρία σχέδια μέσα από μια μελέτη που κράτησε 10 εβδομάδες: η Τοροειδής Αποικία, η Σφαίρα Bernal και η Κυλινδρική Αποικία- κάθε μία από αυτές αποτελούνταν από μια ογκωδέστατη κατασκευή με επικλινές εσωτερικό και λαμπερή εξωτερική όψη.
Οι διαστημικές αποστολές Apollo της δεκαετίας του ’60 μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του ’70 εκτόξευσαν μικρά διαστημικά αεροσκάφη με λίγους αστροναύτες την φορά. Παρ’ όλα αυτά οι εικονογραφήσεις του Guidice από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 δείχνουν μέσα από ζωντανά χρώματα και έντονες σκιές εγκαταστάσεις σχεδιασμένες να φιλοξενήσουν μέχρι 1.000.000 ανθρώπους.

Earthrise-Apollo 8, 1968, Ιδιοκτησία της ΝASA Καλλιτεχνική απεικόνιση της Αποικίας Torus, Ιδιοκτησία της Nasa ερευνητικό κέντρο Ames

 

Το να αναπαραστήσει κανείς την ζωή στο διάστημα σημαίνει να αποτυπώσει στο χαρτί τις προσδοκίες και τα όνειρα της ανθρωπότητας για το μέλλον. Παρόλο που στον Guidice δόθηκαν οδηγίες με διαγράμματα και ισομετρικά σχέδια αυτός δήλωσε πως «υπάρχουν εκατοντάδες αποφάσεις που πρέπει να παίρνω κατά τη διάρκεια αυτού του project, κάθε μία από τις οποίες διαμορφώνεται με βάση το δικό μου όραμα, την δική μου έμπνευση και την υπάρχουσα εμπειρία μου ως εικονογράφος».

Η πρότερη καριέρα του Guidice ως δημοσιογραφικός και εμπορικός εικονογράφος με πελάτες όπως η Hewlett Packard συντέλεσεστο να αποκτήσει τα κατάλληλα απεικονιστικά και αφηγηματικά προσόντα ώστε να μπορέσει να προωθήσει καλύτερα την προοπτική μίας ζωής στο διάστημα. Επιπλέον επηρεάστηκε και από τους συγχρόνους του, οι οποίοι είχαν ήδη αφήσει το δικό τους αποτύπωμα στην απεικόνιση του μέλλοντος όπως ο Robert McCall, ο οποίος εικονογράφησε το έργο  του Isaac Asimov «Ο κόσμος μας στο Διάστημα» και ο Syd Mead, του οποίου τα σχέδια αργότερα θα τον έκαναν υπεύθυνο σχεδιασμού για την ταινία Blade Runner.

 

Ενώ τα σχεδιαγράμματα στα οποία αναφέρθηκε ο Guidice έδιναν μία εικόνα του πώς μπορεί να επιβίωναν οι άνθρωποι στο διάστημα, οι πίνακες του αποτυπώνουν ένα μέλλον στο οποίο οι άνθρωποι βιώνουν την απόλυτη ευημερία. Πλούσιοι Βρετανικοί κήποι και κρυσταλλένιες λιμνούλες καλύπτουν τις αιωρούμενες πλατφόρμες των κυλινδρικών διαστημικών αποικιών. Σφαιρικά περιβάλλοντα αποτελούνται από επιφάνειες που μοιάζουν με καθρέφτη ώστε να υπάρχει η ψευδαίσθηση του ηλιακού φωτός. Ανάμεσα από περιστρεφόμενες κατασκευές μπορεί κανείς να διακρίνει μια πληθώρα αγροτικών καλλιεργειών. Αυτή ήταν η φουτουριστική ιδέα της NASA για το μέλλον.

Οι εικόνες της NASA επηρέασαν βαθύτατα τον τρόπο που φανταζόμαστε το μέλλον και οι εικονογραφήσεις του Guidice έπαιξαν κι αυτές τον ρόλο τους. Έγιναν κομμάτι των ευρέως διαδεδομένων δελτίων τύπου της NASA και με αυτόν τον τρόπο συνδέθηκαν με το όραμα του μέλλοντος του βασικού ερευνητή της NASA, Gerard K. O’ Niell. Έχουν αφήσει το στίγμα κτους επίσης στην τέχνη, στην ποπ κουλτούρα και στην αρχιτεκτονική με παραδείγματα όπως η ταινία Interstellar (2014) με τον σταθμό Cooper καθώς και έχοντας φιλοξενηθεί σε γκαλερί στο Παρίσι.

 

«Βρίσκεται πλέον στην συλλογική συνείδηση των ανθρώπων ως ο τρόπος που φαντάζονται το μέλλον» δήλωσε ο Guidice. Το ενδιαφέρον για τον φουτουρισμό έχει, αναμφίβολα, επανέλθει δυναμικά. Το 2018 γραφίστες και visual editors ξεσκόνισαν με πρωτοφανείς ρυθμούς το αρχείο του Shutterstock ψάχνοντας για αναφορέςστο 80s retrowave και έτσι η εταιρεία προέβλεψε ότι «το χθεσινό αύριο», με την λατρεία για την 80s neon synth μουσική θα κάνει δυναμικό comeback. Η άνοδος των social media έχει συντελέσει στην επανεμφάνιση των φουτουριστικών εικόνων του Guidice, οι οποίες αποτελούν ακόμη πηγή έμπνευσης. O ρέτρο φουτουρισμός έχει να κάνει με την εικόνα του μέλλοντος που φανταζόμασταν και όχι με αυτήνμε την οποία πλέον είμαστε εξοικειωμένοι. Σήμερα,μπορεί κανείς να το παρατηρήσει στα μεταλλικά ανοξείδωτα αξεσουάρ για τον λαιμό του οίκου Dior τα οποία έκαναν τα μοντέλα να μοιάζουν με ανθρωποειδή στην γραμμή παραγωγής που περπατούν στον μεταφορικό ιμάντα. Ακόμη, φαίνεται στις επανεκδόσεις θρυλικών ταινιών όπως το Blade Runner και το Star Trek καθώς και στην εμμονή με την τεχνολογική αισθητική των 2000s. Η πολιτισμική τάση τηςε ποχής μοιάζει να κοιτάζει κατάματα το μέλλον όπως το φαντάζονταν οι παλιότερες γενιές και συνοψίζεται στην εξής διαπίστωση:

Ο,τιδήποτε εκτός από το παρόν.

Σήμερα, τα παιδιά της εποχής της εξερεύνησης του Διαστήματος (Space Age) έχουν μεγαλώσει. Οι πίνακες του
Guidice για την NASA επηρέασαν μια ολόκληρη γενιά επιστημόνων καλλιτεχνών, σχεδιαστών , σκηνοθετών και γενικότερα ανθρώπων που διαμόρφωσαν την κουλτούρα μας.
Έχει δει τον τρόπο που οι εικόνες του για το μέλλον και την δημιουργία αποικιών στο διάστημα από την δεκαετία του ’70
έχουν ξαναέρθει στο προσκήνιο για να εμπνεύσουν τους σημερινούς οραματιστές.
Και όλο αυτό, φυσικά, είναι κομμάτι της φυσικής εξέλιξης.
Κάθε δεκαετία που περνά, το μέλλον που φανταζόμαστε γίνεται πραγματικότητα. Την δεκαετία του ’50 ο Guidice παρακολουθούσε τον Flash Gordon και εντυπωσιαζόταν από τον τρόπο που πετούσαν τα μικρά σκάφη από πλανήτη σε πλανήτη. Αυτή η φαντασίωση του συνεχίστηκε με το Star Trek στην αρχή της δεκαετίας του ’70 ενώ την ίδια περίοδο ασχολούνταν με την εικονογραφική απόδοση των διαστημικών αποικιών. Η κατανόηση του παρελθόντος βρίσκεται σε συνεχήαλληλουχία με την ιδέα που αναπτύσσουμε για το μέλλον μόνο που το παρόν έρχεται να επηρεάσει την αντίληψη μας αυτή. Τέσσερις δεκαετίες μετά, ο Robert Hurt, ο επιστήμοναςπου είναι υπεύθυνος για τις απεικονίσεις της αποστολής Spitzer της NASA εδώ και 15 χρόνια, έχει αναλάβει ένα καινούριο έργο: να εικονογραφήσει τους εξωπλανήτες σε μια προσπάθεια να ερευνηθούν πιθανά δείγματα ζωής σε πλανήτες έξω από το ηλιακό μας σύστημα. Το αξιοσημείωτο είναι ότι ανακαλύφθηκαν επτά εξωπλανήτες στο μέγεθος της Γης οι οποίοι κινούνται γύρω από έναν παγωμένο νάνο αστέρα στο σύστημα TRAPPIST-1.

 

Με κάθε νέα ανακάλυψη, διαμορφώνεται αναλόγως και η αντίληψη της ομάδας για τους νέους αυτούς κόσμους.
Σύμφωνα με τον Hurt, ο εξωπλανήτης 55 Cancri e είναι από τους δυσκολότερους να αποτυπωθεί σε εικόνα. «Τον έχω εικονογραφήσει με τουλάχιστον πέντε διαφορετικούς τρόπους» λέει ο Hurt «καθώς με κάθε καινούρια ανακάλυψη,
αλλάζουν τα δεδομένα που γνωρίζουμε και κατ’ επέκταση και η καλλιτεχνική επιμέλεια στην απεικόνιση του εξωπλανήτη».
Στο έργο του Hurt, ο συγκεκριμένος εξωπλανήτης έχει μεταμορφωθεί από μια θερμή αέρια σφαίρα σε έναν βραχώδη πλανήτη καλυμμένο εξ’ ολοκλήρου από λιωμένη λάβα. Ένα άλλο στάδιο ήταν όταν θεωρούνταν ότι ήταν γεμάτος με
ηφαίστεια των οποίων η δραστηριότητα παρήγαγε σύννεφα από αέριες μάζες στην ατμόσφαιρα του.
Η διαδικασία του να εικονογραφηθούν οι εξωπλανήτες από τον Hurt συμβαίνει ταυτόχρονα με την συνεχή ανάγκη της
ανθρωπότητας να φαντάζεται το μέλλον της. «Μπορούμε να κάνουμε διάφορες υποθέσεις, οι οποίες όμως με την πάροδο
του χρόνου αλλάζουν με βάση τα νέα δεδομένα που αποκτούμε» εξηγεί ο Hurt.
Αφού λοιπόν επιβεβαιώσει ότι τα επιστημονικά δεδομένα είναι ακριβή, o Hurt συνεργάζεται με έναν special effect
καλλιτέχνη του κινηματογράφου, τον Tim Pyle, ώστε να καλύψει τυχόν καλλιτεχνικά κενά. Μαζί, παίρνουν την βασική θεωρία που έχει προκύψει για αυτούς τους εξωπλανήτες από την έρευνα της NASA και την μετατρέπουν σε μαγευτικές ονειρικές υποθετικές εικόνες με σκοπό να εξιτάρουν το κοινό σχετικά με το μέλλον.

 

Σήμερα, η επαφή μας με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εικόνα συγκριτικά με την
δεκαετία του ’70. «Ξέρω ότι οι εικόνες μας ανταγωνίζονται το επόμενο άρθρο που σχετίζεται με την ταινία Guardians of the Galaxy” αναφέρει ο Hurt. Πρόσφατα μάλιστα, η NASA παρουσίασε για πρώτη φορά μια εφαρμογή όπου ο χρήστης μπορεί να κάνει μια εικονική βόλτα σε έναν από τους εξωπλανήτες του συστήματος TRAPPIST, χρησιμοποιώντας ειδικά data από την ομάδα Spitzer. Η ανάγκη της απεικονιστικής αφήγησης είναι σήμερα το ίδιο έντονη όπως πριν 40 χρόνια. Η τάση της εποχής όσον αφορά την εικόνα δείχνει μια αμφιταλάντευση μεταξύ τοφουτουρισμού και της νοσταλγίας, της ελπίδας και της απόγνωσης. Την στιγμή που η θερμοκρασία του πλανήτη Γη σε συνδυασμό με την στάθμη των υδάτων όλο και ανεβαίνει κάνοντας το μέλλον μας στον πλανήτη μας να μοιάζει όλο και πιο ζοφερό, ιδιωτικές εταιρείες όπως η SpaceX κάνουν σημαντικά άλματα προόδου σχετικά με τα διαστημικά ταξίδια ενώ διάφοροι κυβερνητικοί οργανισμοί έχουν ξεκινήσει να ερευνούν το πώς θα μπορούσαν οι άνθρωποι να ζήσουν πέρα από τα όρια της ατμόσφαιρας της Γης. Ωστόσο το μέλλον μιας καλύτερης ζωής σε κάποιον άλλο πλανήτη είναι ακόμη ένα σενάριο εκτός πραγματικότητας. Ο Hurt όμως παραμένει σταθερά αισιόδοξος- αν όχι για μια ζωή στο διάστημα, τουλάχιστον για την συμβολή της επιστήμης στην ποιότητα της ζωής μας.
«Έχουμε την δύναμη, την ευφυΐα καθώς και τις απαραίτητες επιστημονικές καινοτομίες ώστε να δημιουργήσουμε τα κατάλληλα εργαλεία» επισημαίνει, «δεν είμαστε περιορισμένοι στο σκοτάδι».

 

Michelle Santiago Cortés
ΠΗΓΗ: www.artsy.net

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Lectures Bureau

 

Εικόνeς: https://www.artsy.net/article/artsy-editorial-nasa-art-shape-vision-future?utm_medium=social&utm_source=facebook&utm_campaign=editorial&fbclid=IwAR36IRmRibb2P3NKlGmmuAE6cYFBeVN1o_WPk4jQFDgcD3D6x0YstU0v4LM