10 Απρ Albert Einstein – Παρά τη φήμη απόμακρου ανθρώπου, ήταν παθιασμένος τόσο στην προσωπική όσο και στην επιστημονική του ζωή (WALTER ISAACSON)
Παρά τη φήμη απόμακρου ανθρώπου, στην πραγματικότητα ήταν παθιασμένος τόσο στην προσωπική όσο και στην επιστημονική του ζωή. Στο κολέγιο ερωτεύτηκε τρελά τη μοναδική φοιτήτρια στο μάθημα της Φυσικής, μια μελαχρινή Σέρβα με έντονη προσωπικότητα, τη Μιλέβα Μάριτς. Έκαναν μια κόρη, μετά παντρεύτηκαν κι έκαναν δύο γιους. Η Μιλέβα λειτουργούσε ως «δοκιμαστικό ακροατήριο» για τις επιστημονικές ιδέες του και τον βοηθούσε να ελέγξει τα μαθηματικά στις εργασίες του, αλλά τελικά η σχέση τους κατέρρευσε. Ο Αϊνστάιν της πρότεινε μια συμφωνία. Μια μέρα θα κέρδιζε το Βραβείο Νόμπελ, της είπε. Αν του έδινε διαζύγιο, θα της έδινε τα χρήματα του βραβείου. Η Μιλέβα το σκέφτηκε για μια βδομάδα και δέχτηκε. Επειδή οι θεωρίες του ήταν τόσο ριζοσπαστικές, θα περνούσαν δεκαεπτά χρόνια από εκείνο τον θαυμαστό καταιγισμό ιδεών στο Γραφείο Ευρεσιτεχνιών, μέχρι να του δώσουν το βραβείο και να εισπράξει η Μιλέβα τα χρήματα που της είχε υποσχεθεί.
Η ζωή και το έργο του Αϊνστάιν αντικατόπτριζαν την αναταραχή της κοινωνικής βεβαιότητας και των ηθικών απολύτων στη νεωτερική ατμόσφαιρα των αρχών του εικοστού αιώνα. Ο ευφάνταστος αντικομφορισμός πλανιόταν παντού στην ατμόσφαιρα: ο Πικάσο, Τζόις, ο Φρόιντ, ο Στραβίνσκι, ο Σένμπεργκ και άλλοι έσπαζαν τα συμβατικά δεσμά. Αυτή η ατμόσφαιρα ήταν φορτισμένη από μια αντίληψη του σύμπαντος στην οποία ο χώρος, ο χρόνος και οι ιδιότητες των σωματιδίων έδειχναν να εξαρτώνται από τα καπρίτσια της παρατήρησης.
Ο Αϊνστάιν όμως δεν ήταν πραγματικά σχετικιστής, έστω κι αν πολλοί τον έβλεπαν έτσι – ανάμεσά τους και μερικοί που η περιφρόνησή τους χρωματιζόταν από αντισημιτισμό. Πίσω απ’ όλες τις θεωρίες του, συμπεριλαμβανομένης της Σχετικότητας, υπήρχε μία αναζήτηση για αναλλοίωτες βεβαιότητες και απόλυτα. Ο Αϊνστάιν πίστευε ότι υπήρχε μία αρμονική πραγματικότητα που αποτελούσε τη βάση των νόμων του σύμπαντος και στόχος της επιστήμης ήταν να την ανακαλύψει.
Η αναζήτησή του άρχισε το 1895, όταν στα δεκάξι του φαντάστηκε πως θα ήταν να τρέχει δίπλα σε μια φωτεινή ακτίνα. Μία δεκαετία αργότερα ήρθε το λεγόμενο «θαυμαστό έτος» του Αϊνστάιν, που περιγράφεται στην επιστολή παραπάνω, στο οποίο έβαλε τα θεμέλια για τις δύο μεγάλες εξελίξεις της φυσικής του εικοστού αιώνα: τη Σχετικότητα και την Κβαντική Θεωρία.
Έπειτα από μία ακόμη δεκαετία, το 1915, κατόρθωσε να αποσπάσει από τη φύση το κορυφαίο επίτευγμά του, μία από τις πιο όμορφες θεωρίες όλων των επιστημών, τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας. Όπως και στην περίπτωση της Ειδικής Σχετικότητας, η σκέψη του είχε εξελιχθεί μέσα από νοητικά πειράματα. Ας φανταστούμε ότι είμαστε σε έναν κλειστό ανελκυστήρα που κινείται επιταχυνόμενος ανοδικά στον χώρο, είπε σ’ ένα από αυτά. Τα αποτελέσματα που αισθανόμαστε θα είναι ακριβώς ίδια με την εμπειρία της βαρύτητας.
Η βαρύτητα, συμπέρανε, παραμορφώνει τον χώρο και τον χρόνο. Και βρήκε τις εξισώσεις που περιγράφουν πως προκύπτει αυτή η καμπύλωση από την αλληλεπί δραση ανάμεσα στην ύλη, στην κίνηση και στην ενέργεια. Αυτό μπορούμε να το περιγράψουμε χρησιμοποιώντας ένα άλλο νοητικό πείραμα. Φανταστείτε ότι ρίχνου με μια μπάλα του μπόουλινγκ στη δισδιάστατη επιφάνεια ενός τραμπολίνου. Μετά ρίχνουμε στο τραμπολίνο μερικές μπάλες του μπιλιάρδου. Θα κινηθούν προς την μπάλα του μπόουλινγκ, όχι επειδή ασκεί κάποια μυστηριώδη έλξη, αλλά επειδή καμπυλώνει το υλικό του τραμπολίνου. Τώρα φανταστείτε να συμβαίνει αυτό από τετραδιάστατο πλέγμα του χώρου και του χρόνου. Εντάξει, δεν είναι εύκολο, αλλά γι’ αυτό εμείς δεν είμαστε Αϊνστάιν ενώ εκείνος ήταν.
Το μέσον της καριέρας του ήρθε μια δεκαετία αργότερα, το 1925, και ήταν ένα σημείο καμπής. Η κβαντική επανάσταση, που στη δημιουργία της είχε βοηθήσει και ο ίδιος, οδηγούσε σε μια νέα μηχανική που στηριζόταν σε αβεβαιότητες και πιθανότητες. Εκείνη τη χρονιά έκανε τις τελευταίες μεγάλες συνεισφορές του στην κβαντομηχανική, αλλά ταυτόχρονα άρχισε να της αντιστέκεται. Θα περνούσε τις επόμενες τρεις δεκαετίες επικρίνοντας πεισματικά την κβαντομηχανική ως ελλιπή, ενώ ταυτόχρονα προσπαθούσε να την εντάξει σε μια ενοποιημένη Θεωρία Πεδίου. Η προσπάθειά του τελείωσε το 1955, με μερικές εξισώσεις που έγραψε πρόχειρα ενώ ήταν ετοιμοθάνατος.
Τόσο κατά τα τριάντα χρόνια στα οποία έφερε την επανάσταση στη φυσική, όσο και στα επόμενα τριάντα στα οποία αντιπεκόταν στην κβαντομηχανική, ο Αϊνστάιν παρέμεινε σταθερά μια μοναχική παρουσία που παρακολουθούσε γαλήνια τις εξελίξεις, διασκεδάζοντας με αυτές, ένας άνθρωπος που δε συμμορφωνόταν με το περιβάλλον του και ένιωθε άνετα με αυτό. Είχε ανεξάρτητη σκέψη και τον ωθούσε μια φαντασία που ξέφευγε από τους περιορισμούς των συμβατικών αντιλήψεων. Ήταν κάτι σπάνιο, ένας ευλαβής αντάρτης που τον καθοδηγούσε μια πίστη την οποία εξέφραζε ανάλαφρα, με μια εύθυμη λάμψη στα μάτια: η πίστη σε έναν Θεό που δεν έπαιζε ζάρια επιτρέποντας στα πράγματα να συμβαίνουν τυχαία.
Albert Einstein του Walter Isaacson
Η βιογραφία μιας ιδιοφυΐας
Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ
Εικόνα: https://gr.pinterest.com/pin/12736811430410885/
