01 Ιαν «Μαμά, μπαμπά, σας ευχαριστώ !» | Μέρος Α’ (Erich Fromm)
Για τα περισσότερα παιδιά μέχρι την ηλικία των οκτώ ετών —για αρκετά μάλιστα και μέχρι την ηλικία των δέκα- το ζήτημα είναι σχεδόν αποκλειστικά να τα αγαπούν ή να τα αγαπούν για αυτό ακριβώς που είναι. Το παιδί, μέχρι αυτή την ηλικία, δεν αγαπά ακόμη- ανταποκρίνεται απλώς με ευγνωμοσύνη και χαρά στην αγάπη που τρέφουν για αυτό. Αλλά σε αυτό το στάδιο της ανάπτυξης του παιδιού υπεισέρχεται στην εικόνα ένας νέος παράγοντας: το πρωτόγνωρο συναίσθημα του να δημιουργήσει αγάπη μέσα από τη δική του δραστηριότητα. Για πρώτη φορά το παιδί σκέφτεται να προσφέρει κάτι στη μητέρα του (ή στον πατέρα του) ή να φτιάξει κάτι για να δώσει – ένα ποίημα, μια ζωγραφιά ή οτιδήποτε άλλο. Για πρώτη φορά στη ζωή του παιδιού, η έννοια της αγάπης μετατρέπεται από το να αγαπιέται στο να αγαπά, στο να δημιουργεί αγάπη. Χρειάζεται βέβαια να περάσουν πολλά χρόνια από το πρώτο αυτό βήμα ως την ωρίμανση της αγάπης του. Τελικά το παιδί, που ίσως να είναι πια έφηβος, υπερβαίνει τον εγωκεντρισμό του· το άλλο άτομο δεν είναι πια κυρίως ένα μέσο για την ικανοποίηση των δικών του αναγκών. Οι ανάγκες του άλλου ανθρώπου είναι εξίσου σημαντικές με τις δικές του – στην πραγματικότητα μάλιστα έχουν γίνει ακόμη περισσότερο σημαντικές. Το να δίνει έχει γίνει πολύ περισσότερο ικανοποιητικό, πολύ περισσότερο ευχάριστο από το να δέχεται, και το να αγαπά πολύ πιο σημαντικό απ’ το να αγαπιέται. Μαθαίνοντας να αγαπά, βγήκε από το κελί της μοναξιάς και της απομόνωσης που συνιστούσε η προηγούμενη κατάστασή του, αυτή του ναρκισσισμού και του εγωκεντρισμού. Νιώθει την αίσθηση μιας πρωτόγνωρης ενότητας, ενός μοιράσματος και μιας μοναδικότητας. Ακόμη περισσότερο όμως νιώθει τη δυνατότητα να δημιουργεί αγάπη αγαπώντας τους άλλους και όχι μέσα από μια εξαρτημένη σχέση μόνο αποδοχής της αγάπης των άλλων – μια σχέση η οποία, ακριβώς επειδή είναι εξαρτημένη, το αναγκάζει και να είναι μικρό, αβοήθητο, ασθενές ή να είναι το «καλό παιδί». Στα νήπια, η αγάπη ακολουθεί αυτό το πρότυπο: «Αγαπώ επειδή με αγαπούν». Η ώριμη αγάπη ακολουθεί αυτό το πρότυπο: «Αγαπιέμαι επειδή αγαπώ». Η ανώριμη αγάπη λέει: «Σ’ αγαπώ επειδή σε χρειάζομαι». Αλλά η ώριμη αγάπη λέει: «Σε χρειάζομαι επειδή σ’αγαπώ».
Στενά συνδεδεμένη με την ανάπτυξη της ικανότητας για αγάπη είναι και η ανάπτυξη του αντικειμένου της αγάπης. Τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού είναι αυτά στη διάρκεια των οποίων παραμένει πολύ στενά προσκολλημένο στη μητέρα του. Αυτό το δέσιμο αρχίζει πριν από τη στιγμή της γέννησης, όταν η μητέρα και το παιδί είναι ακόμη ένα, κι ας πρόκειται για δυο οντότητες. Η γέννηση του παιδιού αλλάζει αυτή την κατασταση μόνο από κάποιες απόψεις, όχι όμως τόσο πολύ οσο φαίνεται αρχικά. Το παιδί, το οποίο τώρα ζει έξω από τη μήτρα, εξακολουθεί να εξαρτάται απόλυτα από τη μητέρα του. Μέρα με τη μέρα όμως γίνεται όλο και περισσότερο ανεξάρτητο: μαθαίνει να περπατά, να μιλά, να εξερευνεί μόνο του τον έξω κόσμο- η σχέση του με τη μητέρα του χάνει κάτι από τη ζωτική της σημασία, ενώ η σχέση με τον πατέρα γίνεται σταδιακά όλο και πιο σημαντική.
Ακολουθεί β’ μέρος
Mέρος Β’: http://www.lecturesbureau.gr/1/mum-dad-thank-you-part-b-608b/
Μέρος Γ’: http://www.lecturesbureau.gr/1/mum-dad-thank-you-part-c-608c/
Η Τέχνη της Αγάπης
Erich Fromm
Εικόνα Α: http://www.capturedbycarrie.com/blog/wp-content/uploads/2012/10/newborn-photographer.jpg
