08 Νοέ ΤΙΤΟΣ ΛΟΥΚΡΗΤΙΟΣ ΚΑΡΟΣ (TITUS LUCRETIUS CARUS)
Ο Τίτος Λουκρήτιος Κάρος (Titus Lucretius Carus) γεννήθηκε πιθανότατα · στη Ρώμη το 97 π.Χ. και πέθανε στις 15 Οκτωβρίου του 55 π.Χ. Υπάρχουν λίγες και αντιφατικές πληροφορίες για τη χρονολογία της γέννησής του, για την ιδιαίτερη πατρίδα του (την Καμπανία ή την άνω Ιταλία) και για την καταγωγή του (εμείς γνωρίζουμε ότι ήταν πατρίκιος). Ο Ιερώνυμος μας πληροφορεί ότι ο Λουκρήτιος αυτοκτόνησε, αφού ήταν παράφρονας και ότι το έργο του το «βελτίωσε» ο Κικέρωνας.
Ο Λουκρήτιος είχε απαισιόδοξο και μελαγχολικό χαρακτήρα και εξαιτίας των ταραγμένων χρόνων στους οποίους ζούσε. Όταν ήταν παιδί κι έφηβος, έζησε τις βαρβαρότητες του Μάριου και του Σύλλα, αργότερα είδε τη συνωμοσία του Κατιλίνα, την εισαγωγή της λατρείας του Μίθρα στη Ρώμη, τον Κλώδιο να τρομοκρατεί την πόλη με τις συμμορίες του, την πρώτη τριανδρία και την προετοιμασία της δικτατορίας του Ιουλίου Καίσαρα. Αν και ήταν Ρωμαίος ιππέας, όπως λένε, απείχε απ’ την πολιτική, όπως άλλοτε έκαναν τότε κι άλλοι. Ως γνήσιος επικούρειος ο Λουκρήτιος δεν έπαιρνε μέρος στην πολιτική και στα πολιτικά εγκλήματα. Ως εκφραστής και εκλαϊκευτής της φιλοσοφικής θεωρίας του Επικούρου (341-270 π.Χ.) δεν πίστευε στην πρόνοια του θεού. Σύμφωνα με τον Λουκρήτιο, οι θεοί έπλασαν τον κόσμο, όρισαν φυσικούς νόμους κι ύστερα άφησαν τους νόμους αυτούς να ενεργούν ελεύθερα.
Ο Λουκρήτιος με το φιλοσοφικό του ποίημα De rerum natura (= Για τη φύση των πραγμάτων) τραγούδησε την επικουρική φυσική κι αγωνίστηκε ν’ απαλλάξει τους συγχρόνους του απ’ το αδελφοκτόνο μίσος και τις λαϊκές μάζες απ’ τις δεισιδαιμονίες.
Αν κι ελάχιστα γνωρίζουμε για τη ζωή του Λουκρήτιου, μπορούμε να τον θεωρήσουμε ως ισάξιο ποιητή με τον Έννιο, τον Βιργίλιο και τον Οράτιο. Χωρίς αμφιβολία ο Λουκρήτιος ανήκε στη ρωμαϊκή αριστοκρατία, αν και λένε ότι ήταν απελεύθερος Κέλτης ή αγρότης απ’ την Καμπανία.
Στα χρόνια του Αυγούστου οι μεγάλοι ποιητές (Βιργίλιος, Οράτιος, Οβίδιος) τιμούσαν πολύ τον Λουκρήτιο, δηλαδή τον μεγάλο πρόδρομό τους.
Αξίζει να παρατηρήσουμε ότι ο Λουκρήτιος, ο άπιστος στα διδάγματα της θρησκείας που παραδεχόταν/ πρέσβευαν οι Ρωμαίοι, επικαλείται στο προοίμιο του πρώτου βιβλίου τη θεά Αφροδίτη, που συμβολίζει τη γένεση και την ειρήνη. 0 ποιητής με την προσευχή του στην Αφροδίτη ζητάει να μερέψει η θεά με τα χάδια της τον Άρη, τον άγριο θεό του πολέμου. Στους στίχους Α29-40 ο Λουκρήτιος ζητάει την ποθητή για τους Ρωμαίους ειρήνη.
Το φιλοσοφικό ποίημα του Λουκρητίου De rerum natura (= Για τη φύση των πραγμάτων) συνεχίζει την αρχαία παράδοση της διδακτικής ποίησης που αρχίζει απ’ τον Εμπεδοκλή και τον Παρμενίδη και φτάνει στον Ησίοδο.
Ο Λουκρήτιος στα έξι βιβλία του έργου του (στους 7.409 στίχους του De rerum natura) πραγματεύεται τρία μεγάλα θέματα: τα θέματα (βιβλία 1-2), την ψυχή (βιβλία 3-4) και τον κόσμο (βιβλία 5-6). Το έργο του δεν τελείωσε. Γι’ αυτό στο στίχο 155 του 5ου βιβλίου του υπόσχεται ότι θ’ αναλύσει με λεπτομέρειες τη φύση των θεών. Μόνο περιστασιακά ασχολείται με τους θεούς και τη θρησκεία.
De rerum natura
ΛΟΥΚΡΗΤΙΟΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΣΟΥΡΕΑ
