09 Jun ΠΕΡΙ ΦΙΛΑΔΕΛΦΙΑΣ (ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ) | Μέρος Β’
Κανένας συμπότης ούτε παιδικός φίλος ή ξένος δεν “είναι δεμένος με τα αχειροποίητα δεσμά του σεβασμού”, αλλά αυτός που έχει το ίδιο αίμα και ανατροφή και είναι γεννημένος από τον ίδιο πατέρα και την ίδια μητέρα.
Γι’ αυτόν αρμόζει απόλυτα ν’ αποδεχόμαστε και να επιτρέπουμε μερικά ελαττώματα, λέγοντας στον αδελφό, όταν σφάλει:
“Δεν μπορώ να σε αφήσω στην αθλιότητά σου” (ΟΜΗΡΟΣ)
και στη φαυλότητα και στη μωρία σου, μήπως και άθελά μου τιμωρήσω σκληρά και πικρά, γιατί το μισώ, κάποιο νόσημα φυτεμένο μέσα σου από το σπέρμα του πατέρα ή της μητέρας”. Όπως, εξ άλλου, είπε και ο Θεόφραστος, δεν πρέπει πρώτα ν’ αγαπάμε τους ξένους και μετά να τους κρίνουμε, αλλά πρώτα να τους κρίνουμε και μετά να τους αγαπάμε· εκεί όμως που η φύση δεν παραχωρεί την πρωτοβουλία στην κρίση, προκειμένου να δείξει εύνοια σε κάποιον, ούτε περιμένει, κατά το λεγόμενο, “τον μέδιμνο του αλατιού”, αλλά γεννάει μαζί με το παιδί και την αρχή της αγάπης, στην περίπτωση αυτή δεν πρέπει να υπάρχουν σκληροί ή αυστηροί κριτές των σφαλμάτων του. Τώρα όμως, τι να πεις με κείνους που μερικές φορές ανέχονται πρόθυμα τα σφάλματα ξένων και ανθρώπων που δεν έχουν καμιά συγγένεια μαζί τους, ανδρών που γνώρισαν σε κάποια οινοποσία ή σε παιχνίδι ή στην παλαίστρα και απολαμβάνουν την παρέα τους, αλλά με τους ίδιους τους αδελφούς τους είναι οξύθυμοι και άτεγκτοι; Εδώ μερικοί τρέφουν και αγαπούν άγρια σκυλιά και άλογα και πολλοί άλλοι λύγκες και αίλουρους, πιθήκους και λιοντάρια, αλλά δεν μπορούν να υπομείνουν τους θυμούς ή τις ανοησίες ή τις φιλοδοξίες των αδελφών τους. Άλλοι πάλι γράφουν τα σπίτια τους και την περιουσία τους σε παλλακίδες και πόρνες, και όμως μονομαχούν με τους αδελφούς τους για ένα οικόπεδο ή για μια γωνία οικοπέδου· τελικά, ονομάζοντας το μίσος για τους αδελφούς τους “μίσος για το κακό”, τριγυρνούν με έπαρση κατηγορώντας και κακολογώντας την κακία των αδελφών τους· ωστόσο με τους άλλους δεν ενοχλούνται από την ίδια τούτη ιδιότητα, αλλά καταφεύγουν συχνά σ’ αυτούς και τους συναναστρέφονται.
Αφού όμως δεν είναι μόνο η απόκτηση και η απώλεια χρημάτων που κάνει λιγότερο να εχθρεύεται το περισσότερο, αλλά γενικά, όπως λέει ο Πλάτων, στην ανισότητα παράγεται κίνηση και στην ισότητα στάση και σταθερότητα, έτσι και κάθε ανισότητα είναι επικίνδυνη, γιατί μπορεί να καλλιεργήσει διαφορές ανάμεσα σε αδελφούς, και παρ’ ότι είναι αδύνατο να είναι ίσοι και όμοιοι από κάθε άποψη (γιατί από τη μια οι φύσεις μας από την αρχή κιόλας κάνουν άνιση μοιρασιά, ενώ αργότερα οι διαφορετικές μας τύχες γεννούν φθόνους και ζήλιες, που είναι οι πιο επονείδιστες αρρώστιες και ολέθριες μάστιγες, καταστροφικές όχι μόνο για τα σπίτια αλλά και για πολιτείες ολόκληρες)· πρέπει να φυλαγόμαστε από τις ανισότητες αυτές και να τις θεραπεύουμε αν γεννηθούν.
Για τούτο, κατ’ αρχάς, πρέπει κάποιος να συμβουλεύει τον αδελφό που υπερέχει να κάνει τους αδελφούς του συμμέτοχους ως προς αυτά στα οποία θεωρείται ανώτερος, κοσμώντας τους με κάποιο μερίδιο της φήμης του και κάνοντας τους φίλους του φίλους τους και, αν είναι πιο καλός ομιλητής από αυτούς, να τους παρέχει την ευφράδειά του προς όφελός τους σαν να ήταν εξίσου δική τους· δεύτερον, να μην εκδηλώνει απέναντί τους έπαρση ή περιφρόνηση, αλλά μάλλον με υποχωρητικότητα και προσαρμόζοντας τον χαρακτήρα του στον δικό τους να προφυλάσσει την ανωτερότητά του από τον φθόνο και να εξισώνει, στον βαθμό που αυτό είναι δυνατόν, την ανισότητα της τύχης του με τη μετριοπάθεια του φρονήματος του.
Ο Λούκουλλος, για παράδειγμα, αρνήθηκε να λάβει αξίωμα πριν τον αδελφό του, αν και ήταν μεγαλύτερός του, και, αποποιούμενος τη δική του σειρά για υποψηφιότητα, περίμενε του αδελφού του.
Ο Πολυδεύκης, επίσης, αρνήθηκε να γίνει ακόμα και θεός μόνος του, αλλά προτίμησε να γίνει ημίθεος μαζί με τον αδελφό του και κοινωνός της θνητής μερίδας εκείνου, υπό τον όρο να μεταδοθεί στον αδελφό του μέρος της δικής του αθανασίας.
“Εσύ όμως, καλότυχε”, θα μπορούσε να πει κάποιος, “βρίσκεσαι σε τέτοια θέση που, χωρίς να ελαττώσεις ούτε στο ελάχιστο τα παρόντα σου αγαθά, μπορείς να κάνεις κάποιον άλλον μέτοχο εξίσου σ’ αυτά και να του δώσεις μερίδιο του στολισμού σου, ώστε να μπορεί ν’ απολαμβάνει την ακτινοβολία, κατά κάποιο τρόπο, της φήμης, της αρετής ή της ευημερίας σου”.
Έτσι έκανε και ο Πλάτων τους αδελφούς του ονομαστούς βάζοντάς τους στα καλύτερά του συγγράμματα, τον Γλαύκωνα και τον Αδείμαντο στην “Πολιτεία” και τον Αντιφώντα τον νεότερο στον “Παρμενίδη”.
Μέρος Α’: http://www.lecturesbureau.gr/1/about-philadelphia-part-a-1346/
ΗΘΙΚΑ
ΤΟΜΟΣ 13
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ
ΕΚΔΟΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ
