02 Ιαν Υπήρχαν και στην αρχαιότητα “μικροί” Έλληνες
Η φράση «Περί όνου σκιάς», όπως καθιερώθηκε στο ελληνικό λεξιλόγιο, είναι ταυτόσημη με το μηδαμινό, το ασήμαντο, το ανάξιο λόγου. Και όμως, πίσω της και στο μακρότατο ελληνικό παρελθόν κρύβεται μια δίκη αστικής φύσεως, η οποία αποτέλεσε πηγή της θεμελιώδους νομικής έννοιας, της καταχρήσεως δικαιώματος. Η ιστορικότητα της φράσης αυτής ανάγεται στα αρχαία Αβδηρα, του σημερινού νομού της Ξάνθης, γενέτειρας οξυδερκών διανοητών της αρχαιότητας.
Στην πόλη αυτή υπήρχε ένας οδοντογιατρός που ονομαζόταν Στρουθίων. Αυτός, πλην της νομίμου επαγγελματικής του εγκατάστασης στα Αβδηρα, επισκεπτόταν, περιοδικώς, και διάφορες κοντινές κωμοπόλεις και χωριά, ιδίως σε εποχή εμποροπανηγύρεων, για να προσφέρει τις υπηρεσίες του. Σε μια τέτοια περίπτωση μίσθωσε έναν όνο, ένα γάιδαρο, για τη μεταφορά του ιδίου αλλά και των τότε χρησιμοποιουμένων οδοντοϊατρικών εργαλείων του. Ιδιοκτήτης του όνου ήταν ο αγωγιάτης, γνωστός στην αγορά της πόλης με το όνομα Ανθρακας.
Ευρισκόμενοι, Αύγουστο μήνα, εν πορεία και οι δυο για την κωμόπολη Ειρήνεια, ο καυτός ήλιος είχε αυξήσει τη θερμοκρασία, τόσο ανυπόφορα, που ενοχλούσε έντονα τώρα τους δυο ταξιδιώτες. Ο οδοντογιατρός, ο οποίος, ως εκμισθωτής του όνου, ασκούσε και καθήκοντα ονηλάτου (οδηγού γαϊδάρου), σε μια στιγμή κατέβηκε από το ζώο και κάθισε κάτω από αυτό, στη σκιά του, για να ανακουφιστεί από την αφόρητη ζέστη.
Ο ιδιοκτήτης του γαϊδάρου, εκμεταλλευθείς την αδυναμία εκείνης της στιγμής του πελάτη του και άνθρωπος ων του συμφέροντος, (έτσι τον γνώριζαν στην αγορά των Αβδήρων), ζήτησε, πλην του συμφωνηθέντος μισθώματος, πρόσθετη αμοιβή για τη χρήση της… σκιάς του όνου, απαίτηση η οποία ήταν πέραν των συμφωνηθέντων. Ο οδοντογιατρός, όπως ήταν φυσικό, αρνήθηκε να καταβάλει επιπλέον του μισθώματος και χρήματα για τη χρήση της σκιάς, που δημιουργούσε το σώμα του ζώου με τη βοήθεια των ακτινών του ήλιου και η υπόθεση οδηγήθηκε στο δικαστήριο των Αβδήρων.
Στη δίκη, το αποτέλεσμα της οποίας έχει λησμονηθεί μετά από τόσους αιώνες, τέθηκε το πρόβλημα εάν η πρόσθετη αμοιβή, που ζήτησε ο ιδιοκτήτης του γαϊδάρου για τη χρήση της σκιάς του ζώου υπό του εκμισθωτή-οδοντογιατρού, αποτελεί ή όχι… κατάχρηση δικαιώματος. Για την ιστορία, η δικαστική… γιγαντομαχία «περί όνου σκιάς», που έγινε στα Αβδηρα, θεωρήθηκε πηγή του θεσμού της καταχρήσεως του δικαιώματος, όπως εντοπίστηκε και σχολιάστηκε και στο έργο του Σαίξπηρ «Ο έμπορος της Βενετίας»…
Στην πόλη των αρχαίων Αβδήρων έχει σημειωθεί και η προσπάθεια των κατοίκων τους να συκοφαντήσουν τον μεγάλο συμπατριώτη τους, τον φιλόσοφο Δημόκριτο και ως τρελό να τον οδηγήσουν κατηγορούμενο στο δικαστήριο, προκειμένου να ιδιοποιηθούν την περιουσία του. Υπήρχαν και τότε μικροί Ελληνες…
Γιάννης Ν. Καλαντζής
ΠΗΓΗ : taxydromos.gr
EIKONA : pinterest.com/pin/682647256035915026/
