13 Νοέ ΜΙΧΑΗΛ Β’ – Ο Λέων καταδίκασε σε θάνατο τον Μιχαήλ επειδή οργίστηκε πολύ από την προδοσία του έμπιστου συντρόφου του. Υπήρχε όμως πράγματι συνωμοσία;
* Ο Μιχαήλ Β’ ο Τραυλός ήταν Αυτοκράτορας του Βυζαντίου (820-829). Το προσωνύμιο οφείλετο στο γεγονός ότι τραύλιζε.
Γεννήθηκε από φτωχούς γονείς στο Αμόριο της άνω Φρυγίας και παρέμεινε αμόρφωτος. Παρα ταύτα κατάφερε να ανέλθει σε στρατιωτικά αξιώματα και να φθάσει να γίνει διοικητής μεγάλων στρατιωτικών μονάδων.
Ο Μιχαήλ από το Αμόριο ανέβηκε στον αυτοκρατορικό θρόνο, ύστερα από την οργάνωση μιας συνωμοσίας, πού είχε ως αποτέλεσμα την δολοφονία του αυτοκράτορα Λέοντα Αρμενίου.
** EIKONA : Η μεταφορά του πτώματος του Λέοντος στον Ιππόδρομο
ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΛΕΟΝΤΟΣ Ε΄
Ο Λέων, είτε από προσωπική πεποίθηση είτε λόγω πολιτικών σκοπιμοτήτων , επανέφερε στο προσκήνιο το ζήτημα των εικόνων. Αυτό το ζήτημα είχε διευθετηθεί από τη σύνοδο του 787 και η συνετή πολιτική του Νικηφόρου (802-811), είχε διατηρήσει μια ηρεμία στο κράτος σε σχέση με την θρησκευτική έριδα.
Ο Λέων προχώρησε στη σύσταση μιας επιτροπής, επικεφαλής της οποίας τέθηκε ο Ιωάννης Γραμματικός. Το έργο της επιτροπής αυτής, ήταν να παρουσιάσει όλα τα επιχειρήματα κατά της λατρείας των εικόνων . Όταν η επιτροπή ολοκλήρωσε το έργο της, ο Λέων βασιζόμενος στα πορίσματά της, κάλεσε τον εικονολάτρη πατριάρχη Νικηφόρο να δώσει την συγκατάθεσή του για την απομάκρυνση των εικόνων. Ο πατριάρχης αρνήθηκε. Τότε ο Λέων αποφάσισε να χρησιμοποιήσει άλλες μεθόδους, για να πραγματοποιήσει τα σχέδια του. Έδωσε, λοιπόν, διαταγή να λιθοβοληθεί από στρατιώτες η εικόνα του Χριστού, που ήταν τοποθετημένη στην Χαλκή Πύλη των ανακτόρων και στη συνέχεια διέταξε να την κατεβάσουν. Βέβαια, οι παραπάνω ενέργειες του αυτοκράτορα δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα. Ο Νικηφόρος επέμενε στις απόψεις του.
Πέρα από αυτό, η εικονόφιλη αντιπολίτευση, με προεξάρχοντα τον Θεόδωρο Στουδίτη, ήταν αποφασισμένη να υπερασπιστεί τα πιστεύω της και τις πεποιθήσεις της με κάθε τρόπο και με κάθε μέσο.
Ύστερα από τις εξελίξεις αυτές, ο Λέων για να πραγματοποιήσει ελεύθερος την πολιτική του, αποφάσισε να εξορίσει τον πατριάρχη Νικηφόρο στο μοναστήρι του Αγίου Θεόδωρου στο Βόσπορο. Στη θέση του, τοποθέτησε τον Θεόδοτο Μελισσηνό, ο οποίος χειροτονήθηκε την 1η Απριλίου 815.
Το 815, ο νέος πατριάρχης μετά από εντολή του Λέοντα, συγκάλεσε μια σύνοδο στο παλάτι των Βλαχερνών, για να συζητηθεί και να επιλυθεί το ζήτημα των εικόνων. Η σύνοδος έκανε αποδεκτές τις αποφάσεις της εικονοκλαστικής συνόδου του 754 και καταδίκασε τις εικονολατρικές αντιλήψεις.
Η αντίδραση του Θεοδώρου Στουδίτη και άλλων εικονολατρών είχε ως αποτέλεσμα την εξορία τους.
Η εικονομαχική κίνηση του αυτοκράτορα ωστόσο, διέπονταν από τον κανόνα της επιγονικής αδυναμίας. Το κίνημα της εικονομαχίας την εποχή των δύο πρώτων Ισαύρων αυτοκρατόρων, χαρακτηριζόταν από έναν δυναμισμό. Αντίθετα, το κίνημα κατά των εικόνων του Λέοντος Αρμενίου και γενικότερα αυτό του 9ου αιώνα, αποτέλεσε μια μιμητική προσπάθεια. Ο Λέων δεν διέθετε την συμπαράσταση που απολάμβαναν ο Λέων Γ΄ και ο Κωνσταντίνος Ε΄, ώστε να έχει τη δυνατότητα να επιβάλει τη θέληση του. Το γεγονός αυτό, τον ανάγκαζε να ανησυχεί διαρκώς για τον θρόνο του. Φοβία που γρήγορα μεταβλήθηκε σε μανία.
Το 820, πιθανόν, οι κατάσκοποι του αυτοκράτορα έφεραν στο φως μια συνωμοσία εναντίον του, που είχε λάβει χώρα στην Κωνσταντινούπολη. Οι συνωμότες καταδικάστηκαν συνοπτικά. Μετά από διαταγή του αυτοκράτορα, κάποιοι από αυτούς τυφλώθηκαν, ενώ άλλοι ακρωτηριάστηκαν. Τα ακρωτηριασμένα μέλη, κρεμάστηκαν στους δρόμους της πρωτεύουσας, ως προειδοποίηση για άλλους επίδοξους συνωμότες. Πολλοί από αυτούς που τιμωρήθηκαν, ίσως να ήταν αθώοι.
Είναι σίγουρο ότι ο Λέων είχε πολλούς εχθρούς, πράγμα φυσικό εξαιτίας της εικονοκλαστικής του πολιτικής και της προσπάθειάς του να ξεριζώσει τη διαφθορά.
ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΛΕΟΝΤΑ ΚΑΙ ΜΙΧΑΗΛ ΚΑΙ ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΕΠΙΔΕΙΝΩΣHΣ ΤΟΥΣ
Ο πιο φοβερός αντίπαλος του Λέοντος, ήταν ο Μιχαήλ ο Αμοριανός. Ο αυτοκράτορας και ο Μιχαήλ ήταν στενά συνδεδεμένοι από παλιά. Το 803 είχαν συμμαχήσει με τον Βαρδάνη Τούρκο στην επαναστατική κίνηση του τελευταίου κατά του αυτοκράτορα Νικηφόρου. Στη συνέχεια αμφότεροι τον εγκατέλειψαν, προσχωρώντας στο πλευρό του τότε αυτοκράτορα.
Όταν ο Λέων έγινε στρατηγός των Ανατολικών, ανανέωσε την φιλία του με τον Μιχαήλ, τοποθετώντας τον, ως έμπιστο συνεργάτη του. Στα χρόνια της βασιλείας του Λέοντος, παρακολουθούμε τον Μιχαήλ να διαγράφει μια αξιόλογη σταδιοδρομία. Από κόμης της Κόρτης, ο Μιχαήλ διορίζεται Κόμης των Φοιδεράτων, και έπειτα δομέστικος των Εξκουβιτόρων.
Αυτή η ανέλιξη του Μιχαήλ στα χρόνια της βασιλείας του Λέοντος, δείχνει ότι οι σχέσεις των δύο αντρών ήταν καλές.
Κάτι που συνηγορεί στο γεγονός αυτό, είναι η βάφτιση του γιου του Μιχαήλ, Θεοφίλου, από τον Λέοντα.
Ενδεικτικό της ηρεμίας που επικρατούσε μεταξύ του Λέοντος και του Μιχαήλ είναι το παρακάτω γεγονός: Μετά την μάχη της Βερσινικίας το 813 και την ταπεινωτική ήττα των Βυζαντινών από τους Βουλγάρους, ο Λέων πρόσκαιρα αρνήθηκε ή προσποιήθηκε ότι αρνήθηκε, να δεχτεί την απόφαση του στρατού να αναγορευτεί αυτοκράτορας. Τότε ο Μιχαήλ άσκησε πίεση στον Λέοντα να δεχτεί το στέμμα.
Το γιατί και πώς φτάσαμε στην φυλάκιση του Μιχαήλ και έπειτα στην δολοφονία του Λέοντος, είναι κάτι που θα προσπαθήσουμε να καταδείξουμε παρακάτω.
Πρώτη φορά ο Μιχαήλ κατηγορήθηκε για προδοτική συμπεριφορά, όταν ήταν ακόμη κόμης των φοιδεράτων. Τότε ο Μιχαήλ κατάφερε να αποδείξει την αθωότητά του. Αυτό μπορούμε να το συμπεράνουμε, βλέποντας τον ακόλουθο διορισμό του ως δομέστικο των εξκουβιτόρων, θέση ισχυρή στη φρουρά του παλατιού.
Το ίδιο διάστημα ο Παπίας, ο οποίος ήταν συγγενής του Μιχαήλ, διορίστηκε επιστάτης του παλατιού και κόμης του θέματος του Οψικίου.
Είναι αλήθεια, ωστόσο, ότι οι σχέσεις των δυο ανδρών κάποια στιγμή άρχισαν να επιδεινώνονται Ποιοι ήταν λοιπόν οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτήν τη διατάραξη των σχέσεων μεταξύ αυτοκράτορα και Μιχαήλ;
Ο Μιχαήλ ίσως και λόγω της πουριτανικής φύσεως του, είχε ενοχληθεί ιδιαίτερα από το διαζύγιο του Λέοντα με την πρώτη γυναίκα του και τον γάμο του στη συνέχεια με την Θεοδοσία. Την ενόχλησή του αυτή άρχισε να την εκφράζει ανοιχτά και μάλιστα με χαρακτηρισμούς προσβλητικούς και υβριστικούς προς το πρόσωπο του αυτοκράτορα. Βέβαια δεν μπορούμε να δεχτούμε ότι αυτός ήταν πραγματικά ένας λόγος που προκάλεσε την εχθρική στάση του Μιχαήλ προς τον Λέοντα. Ίσως πράγματι ο Μιχαήλ, να μην είδε με καλό μάτι το διαζύγιο του Λέοντα, αλλά όχι και σε τέτοιο βαθμό, ώστε να καταφέρεται ανοιχτά εναντίον του.
Ο Γεώργιος Μοναχός μας πληροφορεί ότι ο Μιχαήλ ήταν ανάμεσα σε εκείνα τα εξέχοντα άτομα, τα οποία ο Λέων ζήλευε για το θάρρος τους και την ανδρεία τους.
Στη Συνέχεια του Θεοφάνη διαβάζουμε την παρακάτω φράση: «ἀλλ΄ ἔμελλεν ὑπ΄ ὀδόντα τοῦτον ἔχων ἀεὶ καθάπερ διαπεπραγμένον ἱερεῖον δεῖξαι οὐκ εἰς μακράν». Δεν μπορούμε βέβαια να καταλάβουμε ακριβώς ποιος από τους δύο μισούσε τον άλλο, αλλά η συγκεκριμένη φράση είναι ενδεικτική σε ό,τι αφορά τις σχέσεις των δύο ανδρών.
Ένας ακόμη λόγος που προκάλεσε την επιδείνωση των σχέσεων ανάμεσα στον Μιχαήλ και τον αυτοκράτορα είναι ο παρακάτω: Η μεγάλη ανέλιξη του Αρμενίου μπορεί να προκαλούσε λύπη και ζήλια στον Μιχαήλ, ο οποίος παρά τις αρετές και την αξία του είχε γνωρίσει μικρότερη επιτυχία.
Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΣΥΝΟΜΩΣΙΑΣ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΤΟΥ ΣΕ ΘΑΝΑΤΟ
Όπως και να έχουν τα πράγματα, ο Μιχαήλ εκμεταλλευόμενος το αρνητικό κλίμα που είχε διαμορφωθεί κατά του αυτοκράτορα εξαιτίας της εικονομαχικής του πολιτικής, άρχισε να καταφέρεται με βαρείς χαρακτηρισμούς κατά του Λέοντος, που λίγο απείχαν από την προδοσία.
Ο αυτοκράτορας δεν άργησε να πληροφορηθεί τις ενέργειες του Μιχαήλ. Αρχικά δεν έδωσε ιδιαίτερη σημασία στις κατηγορίες, καθώς γνώριζε τον αυθόρμητο χαρακτήρα του παλαιού του φίλου και συντρόφου.
Η ανεκτικότητα αυτή του Λέοντα μπορεί να εξηγηθεί και από την εκτίμηση του για τις αρετές και τις ικανότητες του Μιχαήλ.
Ο Λέων περιορίστηκε να στείλει τον Ιωάννη Εξαβούλιο να διαμηνύσει στον Μιχαήλ, να είναι πιο προσεκτικός. Έστειλε επίσης τον Αμοριανό να επιθεωρήσει τα στρατεύματα μακριά από την Κωνσταντινούπολη, μέχρι να ξεχαστεί το ζήτημα.
Παρ’όλη την ανεκτικότητα του Λέοντος ο Μιχαήλ δεν φαινόταν διατεθειμένος να συνετιστεί. Η αδιαλλαξία του τελευταίου και η συγκέντρωση πολλών εχθρών εναντίον του Λέοντος, τους οποίους ο Μιχαήλ θα μπορούσε να οργανώσει σε μια συνωμοσία ασκώντας κριτική στην κατά των εικόνων πολιτική του Λέοντα, ώθησε τον αυτοκράτορα να πάρει τα σχετικά μέτρα.
Ο Αρμένιος ανέθεσε στον λογοθέτη του δρόμου και υπεύθυνο της δημόσιας ασφάλειας, Ιωάννη Εξαβούλιο, να συγκεντρώσει πληροφορίες για την δράση του Μιχαήλ. Όταν αποκαλύφθηκε η συνωμοσία και ο Λέων πείστηκε περί της ενοχής του Μιχαήλ, ο τελευταίος συνελήφθει την προπαραμονή των Χριστουγέννων του 820 και δικάστηκε παρουσία του αυτοκράτορα.
Ο Μιχαήλ, μη μπορώντας να υπερασπιστεί τον εαυτό του υπό το βάρος των ενοχοποιητικών στοιχείων, ομολόγησε την ενοχή του, ότι συνωμοτούσε δηλαδή να ανατρέψει το νόμιμο αυτοκράτορα. Ο Αμοριανός κατά την ανάκριση του δεν ενέπλεξε άλλους, αλλά και οι πράκτορες του Λέοντα δεν βρήκαν στοιχεία για άλλους συμμετέχοντες στη συνωμοτική ενέργεια. Ο Μιχαήλ καταδικάστηκε σε θάνατο στην πυρά. Είναι πιθανό ότι ο Λέων επέλεξε αυτή την ασυνήθιστη ποινή για τα βυζαντινά δεδομένα, επειδή οργίστηκε πολύ από την προδοσία του έμπιστου συντρόφου του.
Υπήρχε όμως πράγματι συνωμοσία;
Είναι αξιοσημείωτο ότι οι πηγές πουθενά δεν αναφέρουν την ύπαρξη συνωμοσίας πριν τη σύλληψη του Μιχαήλ. Όπως παρατηρεί ο J.B.Bury, ο Μιχαήλ, όπως αποδείχτηκε αργότερα, υπήρξε ένας άνθρωπος έξυπνος και με ικανότητες. Έτσι είναι δύσκολο να δεχθούμε ότι εκστόμιζε αυτά τα προδοτικά και υβριστικά λόγια, χωρίς να γνωρίζει τι λέει και πού το λέει.
Δύο πράγματα μπορούμε να υποθέσουμε: Πρώτον, ότι ο Μιχαήλ εκστόμιζε τα λόγια αυτά υπό την επήρρεια μέθης ή σε κατάσταση έντονου θυμού και δεύτερον επειδή θεωρούσε ότι ο Λέων τον φοβόταν.
Από την άλλη μεριά, όπως παρατηρεί ο D.Afigenov, εάν ο Λέων θεωρούσε ότι ο Μιχαήλ έκανε συχνά αυτές τις προδοτικές δηλώσεις δεν υπήρχε συνωμοσία. Όπως ο Bury έτσι και ο Afigenov, υποστηρίζουν ότι η μέχρι τότε και η μετέπειτα πορεία του Μιχαήλ, δεν δείχνουν κάποιον τόσο ανόητο που θα πρόδιδε μία συνωμοτική κίνηση από άσκοπη φλυαρία. Στη συμπεριφορά του Μιχαήλ ο συγκεκριμένος μελετητής βλέπει έναν απογοητευμένο έμπιστο αξιωματούχο, παρά έναν πονηρό συνωμότη. Ο Bury θεωρεί ότι ο Μιχαήλ πρέπει σίγουρα να έκανε τις προδοτικές δηλώσεις του στην παρουσία κάποιων «ξεχωριστών φίλων». Ακόμη και έτσι όμως να έγιναν τα πράγματα, πως είναι δυνατόν να έγινε μόνο η σύλληψη του Μιχαήλ και αυτοί οι ξεχωριστοί φίλοι, ανάμεσα στους οποίους θα βρίσκονταν σίγουρα οι κατάσκοποι που πληροφόρησαν τον αυτοκράτορα, να μήν έγιναν γνωστοί;
Ενώ όλα έδειχναν ότι πλησίαζε το τέλος του Μιχαήλ, ένα απροσδόκητο γεγονός άλλαξε άρδην τα πράγματα. Η Θεοδοσία, η σύζυγος του αυτοκράτορα, ο γάμος της οποίας με τον Λέοντα είχε ενοχλήσει τόσο τον Μιχαήλ, μόλις έμαθε για την επικείμενη εκτέλεση του συνωμότη, έτρεξε στον άνδρα της παρακαλώντας να αναβάλει την εκτέλεση.
Η παράκληση αυτή της Θεοδοσίας προς τον Λέοντα , έγινε για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί έπρεπε να σεβαστούν την γιορτή των Χριστουγέννων και δεύτερον για να κερδηθεί χρόνος, που ίσως θα βοηθούσε στην αποκάλυψη και άλλων εμπλεκομένων στην συνωμοσία. Ο Λέων αν και αρχικά φαινόταν διστακτικός, τελικά πείστηκε από τα λόγια της συζύγου του.
Η αφήγηση των γεγονότων από εδώ και στο εξής αποκτά ένα μυθιστορηματικό χαρακτήρα …
ΠΗΓΗ : ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΜΙΧΑΗΛ ΄Β Ο ΤΡΑΥΛΟΣ. ΙΔΡΥΤΗΣ ΤΗΣ ΔΥΝΑΣΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΑΜΟΡΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
EIKONA : Η μεταφορά του πτώματος του Λέοντος στον Ιππόδρομο. Eικονογράφηση του Ιωάννη Σκυλίτζη, Μαδρίτη
Πηγή εικόνας: wikipedia.org
