01 Μαρ ΑΝΑΒΙΟΥΝΤΕΣ Ἢ ΑΛΙΕΥΣ (ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ) | Μέρος Α’
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Ο διάλογος Ἀναβιοῦντες ἤ Ἁλιεύς αποτελεί συνέχεια του Βίων πρᾶσις, και χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο οι φιλόσοφοι που εκτέθηκαν για πούλημα στο Βίων πρᾶσις επιστρέφουν προσωρινά στη ζωή, για να τιμωρήσουν τον συγγραφέα του συγκεκριμένου διαλόγου, επειδή τόλμησε να τους παρουσιάσει με τόσο υποτιμητικό τρόπο. Αναβιώνουν λοιπόν ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Χρύσιππος, ο Διογένης, ο Επίκουρος, ο Αρίστιππος, ο Αριστοτέλης, ο Πυθαγόρας και όλοι οι υπόλοιποι.
Ο κατηγορούμενος συγγραφέας, έπειτα από πολλά παρακάλια, καταφέρνει να γλυτώσει από την οργή τους, ζητώντας να δικαστεί από τη Φιλοσοφία. Η δίκη γίνεται στην ακρόπολη των Αθηνών.
Ο κατηγορούμενος δηλώνει στο δικαστήριο το όνομά του: Παρρησιάδης Ἀληθίωνος τοῦ Ἐλεγξικλέους.
Η επιλογή του ονόματος ασφαλώς δεν είναι τυχαία· ο Λουκιανός αυτοπροσδιορίζεται με τις έννοιες που πίστευε πως χαρακτηρίζουν τον σατιρικό του διάλογο: την ελεύθερη έκφραση της γνώμης του, την παρουσίαση και την υποστήριξη της αλήθειας, καθώς και την οξύτατη κριτική του στην ανθρώπινη υποκρισία, στη συγκάλυψη της αλήθειας και στην απόκρυψη της πραγματικότητας.
Στο δεύτερο μέρος αποφασίζεται να κληθούν στο δικαστήριο οι φιλόσοφοι, για να απολογηθούν στην Αρετή, τη Φιλοσοφία, τη Δίκη και την Αλήθεια. Στο σχετικό κάλεσμα του Συλλογισμού ανταποκρίνονται ελάχιστοι, όταν όμως ο Παρρησιάδης επαναλαμβάνει το κάλεσμα υποσχόμενος χρήματα και γλυκίσματα, η ακρόπολη γεμίζει από φιλοσόφους, που φιλονικούν μεταξύ τους διεκδικώντας τα πρωτεία στην παραλαβή της προσφοράς. Η φιλοσοφία τους ανακοινώνει ότι ο σκοπός της δίκης θα είναι να διαπιστωθεί ποιοι από αυτούς είναι γνήσιοι φιλόσοφοι, και τότε οι περισσότεροι φεύγουν τρέχοντας, μερικοί πηδώντας ακόμη και στο γκρεμό.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Αφού λοιπόν έχετε αποφασίσει να με σκοτώσετε οπωσδήποτε, και δεν υπάρχει απολύτως κανένας τρόπος να ξεφύγω, τουλάχιστον πέστε μου το εξής: ποιοι είστε και τι το ανεπανόρθωτο έχετε πάθει από μένα, ώστε να είστε εξοργισμένοι με τέτοια αδιαλλαξία και να με έχετε συλλάβει για να με θανατώσετε;
ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Ποια φοβερά πράγματα έκανες εναντίον μας, τρισκατάρατε, να ρωτήσεις τον εαυτό σου και τους ωραίους εκείνους λόγους σου, με τους οποίους και την ίδια τη φιλοσοφία κακολογούσες και εμάς μας πρόσβαλλες, φέρνοντας για πούλημα, όπως γίνεται στο σκλαβοπάζαρο, άνδρες σοφούς και, το σημαντικότερο, ελεύθερους. Επειδή λοιπόν εξοργιστήκαμε γι’ αυτά, ανεβήκαμε επάνω εναντίον σου, αφού πρώτα ζητήσαμε άδεια για λίγο από τον Αϊδωνέα, αυτός εδώ ο Χρύσιππος και ο Επίκουρος και εγώ ο Πλάτωνας και εκείνος ο Αριστοτέλης και αυτός ο σιωπηλός Πυθαγόρας και ο Διογένης και όσους εσύ εξευτέλισες στους λόγους σου.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Και πού ή πότε σας πρόσβαλα εγώ, που πάντοτε συνήθιζα και τη φιλοσοφία να θαυμάζω και εσάς τους ίδιους να εκθειάζω και να έχω συντροφιά μου τα λόγια σας, αυτά που μας έχετε αφήσει; Αυτά ακριβώς που λέω από αλλού τα έχω πάρει, αν όχι από σας, και απανθίζοντάς τα σαν την μέλισσα τα παρουσιάζω στους ανθρώπους; Κι εκείνοι τα επαινούν και αναγνωρίζουν το το κάθε λουλούδι από που και από ποιον και πως το επέλεξα, και φαινομενικά βέβαια θαυμάζουν εμένα για το ανθολόγημα, στην πραγματικότητα όμως θαυμάζουν εσάς και το λιβάδι το δικό σας, που ανθίσατε με τέτοια πολυχρωμία και τέτοια πολυμορφία στις αποχρώσεις, αν φυσικά γνωρίζει κανείς πως να τα επιλέξει και να τα πλέξει σε στεφάνι και να τα συνδυάσει έτσι, ώστε να μην είναι αταίριαστα το ένα δίπλα στο άλλο. Υπάρχει λοιπόν κάποιος τόσο πολύ ευεργετημένος από σας ο οποίος θα επιχειρούσε να σας κακολογήσει, εσάς τους ευεργέτες του, ενώ σ’ εσάς οφείλει το όνομα που απέκτησε;
ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Αυτό βέβαια, λεβέντη μου, το είπες με τον τρόπο που συνηθίζουν οι ρήτορες. Είναι όμως εντελώς αντίθετο με τα γεγονότα, και δείχνει ακόμη χειρότερα το θράσος σου, καθώς στην αδικία σου προστίθεται και η αχαριστία, μια και πήρες, όπως λες, από εμάς τα βέλη και τα έριχνες εναντίον μας, καθορίζοντας έναν και μοναδικό στόχο: να κακολογείς όλους εμάς.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Βλέπετε; Με ακούτε οργισμένοι και δεν αποδέχεσθε κανέναν από τους δίκαιους ισχυρισμούς μου. Εγώ πάντως δεν φανταζόμουν πως κάποτε θα καταλάμβανε οργή τον Πλάτωνα ή τον Χρύσιππο ή τον Αριστοτέλη ή τους άλλους από εσάς, αλλά νόμιζα πως εσείς είστε οι μόνοι που βρίσκεστε μακριά από κάτι τέτοιο. Ωστόσο, αξιότιμοι κύριοι, μη με σκοτώσετε χωρίς να κριθώ, και πριν να περάσω από δίκη. Άλλωστε κι αυτό ήταν δική σας διδαχή, να μη κυβερνά κανείς με τη βία, ούτε με επίδειξη δύναμης, αλλά οι διαφορές να λύνονται με δίκη.
ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Και ποιος θέλεις να αναλάβει δικαστής, που εσύ να μην μπορείς να τον δωροδοκήσεις, όπως συνηθίζετε να κάνετε, και να τον πείσεις να βγάλει άδικη απόφαση, ευνοϊκή για σένα;
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Προσέξτε λοιπόν· ορίζω εγώ δικαστή την ίδια την Φιλοσοφία μαζί μ’ εσάς.
ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Τι να κάνουμε, Πυθαγόρα και Σωκράτη; Ο άνθρωπος δεν φαίνεται να έχει παράλογες απαιτήσεις, όταν προβάλλει την αξίωση να δικαστεί.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ
Τι άλλο, παρά να βαδίσουμε προς το δικαστήριο, παίρνοντας μαζί μας και τη Φιλοσοφία, και να ακούσουμε τι έχει να απολογηθεί; Η τιμωρία πριν από τη δίκη δεν ταιριάζει σ’ εμάς, αλλά είναι χαρακτηριστικό κάποιων εξαιρετικά απαίδευτων ανθρώπων, οξύθυμων, που θέλουν να παίρνουν τη δικαιοσύνη στα χέρια τους.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Μπράβο, αυτό είναι καλύτερο και νομιμότερο.
Που όμως θα μπορούσε να βρει κανείς τη Φιλοσοφία;
ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Θα την περιμένουμε εδώ στον Κεραμεικό. Κι αυτή όπου να να ’ναι θα έρθει επιστρέφοντας από την Ακαδημία, για να περπατήσει και στην Ποικίλη Στοά, μια και αυτή είναι η καθημερινή της συνήθεια. Αλλά να τη, καταφθάνει. Βλέπεις εκείνη την ευπρεπή, που ξεχωρίζει από την εμφάνισή της, με το καλοσυνάτο βλέμμα, αυτήν που βαδίζει ήρεμα απορροφημένη από τις σκέψεις της;
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Πω πω! Τι κάνουν εδώ επάνω ο Πλάτωνας και ο Χρύσιππος και ο Αριστοτέλης και όλοι οι υπόλοιποι, οι ίδιοι οι αρχηγέτες των διδασκαλιών μου; Γιατί ξαναγύρισαν στη ζωή; Μήπως σας στεναχωρούσε κάτι εκεί κάτω; Οργισμένοι μου φαίνεστε. Και ποιος είναι αυτός που τον συλλάβατε και τον πηγαίνετε; Μήπως είναι κανένας τυμβωρύχος ή φονιάς ή ιερόσυλος;
ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Ναι, μα τον Δία, Φιλοσοφία, και μάλιστα ο πιο ασεβής από όλους τους ιερόσυλους, αφού τόλμησε να κακολογήσει εσένα, το πιο ιερό πρόσωπο, και όλους εμάς, όσοι μάθαμε κάτι από σένα, και το παραδώσαμε σ’ αυτούς που έζησαν μετά από μας.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Καλά, και αγανακτήσατε που κάποιος με κακολόγησε, και μάλιστα ενώ με ξέρετε εμένα, που, παρόλο που ακούω τέτοιου είδους λόγια από την Κωμωδία στα Διονύσια, όμως και την ίδια τη θεωρώ φίλη μου και ούτε δικαστήρια την πήγα πότε ούτε και προσωπικά τη μάλωσα, αλλά την αφήνω να αστειεύεται σύμφωνα με τα αναμενόμενα και τα συνηθισμένα στη γιορτή;
Μέρος Β’: http://www.lecturesbureau.gr/1/relive-or-fish-part-b-1198/
Μέρος Γ’:http://www.lecturesbureau.gr/1/relive-or-fish-part-c-1199/
Μέρος Δ’:http://www.lecturesbureau.gr/1/relive-or-fish-part-d-1200/
Σάτιρα φιλοσοφίας
και φιλοσοφούντων
ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΖΗΤΡΟΣ
Εικόνα: Leonard Cohen by Platon Antoniou | www.pinterest.se/pin/311944711663078174
